Kalça ağrıları, çeşitli sorunların neden olabileceği toplumda sık karşılaşılan bir durumdur. Kalça eklemi başta olmak üzere kalça bölgesindeki kemikler, kaslar, bağlar, sinirler ve diğer tüm yumuşak dokulardaki herhangi bir soruna bağlı olarak kalça ağrısı meydana gelebilir. Kalça ağrısı, genellikle kalça ekleminde veya çevresinde meydana gelen ağrılar olarak ifade edilse de, kalça eklemi kaynaklı ağrılar; kasık bölgesinde, önde uyluktan dize doğru veya bacağın arka kısmında da hissedilebilir.
Kalça sorunlarında hastaların kalça dışı nedenlere yönelik yapılan tetkik ve tedaviler ile zaman kaybı sonucunda ağrıya yol açan nedenin teşhis ve tedavisinde gecikme, ne yazık ki halen sık karşılaşılan bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır.
İçindekiler:
- Kalça ağrısı neden olur?
- Kalça ağrısı nedenleri
- Hamilelikte kalça ağrısı neden olur?
- Kalça Ağrısında Teşhis Nasıl Konulur?
- Kalça ağrısında tedavi yöntemleri
- Kalça Ağrısı Egzersizleri
Kalça ağrısı neden olur?
Kalça ağrısının birçok nedeni vardır. Yoğun ve aşırı egzersiz, koşu veya yürüyüş yapmaktan kaynaklanan ağrılarda olduğu gibi bazı ağrılar birkaç gün içinde kendiliğinden geçerken, diğer kalça ağrıları uzun süre devam edip kronikleşir.
Kalça eklemindeki problemler, genellikle kalçanın iç kısmında veya kasık bölgesinde ağrıya neden olmaktadır. Kalça eklemini çevreleyen kaslar, bağlar, tendonlar veya yumuşak doku sorunları ise daha çok kalçanın dış yan kısmında ve üst uylukta ağrılara neden olur. Başta bel fıtığı ve kasık fıtığı olmak üzere vücudun diğer bölgelerindeki hastalıklar da kalça ağrılarına neden olur.
Ağrının şiddetine ve altta yatan probleme bağlı olarak uygun kalça ağrısı tedavisi belirlenir. Ağrıya neden olan sorun doğru şekilde tedavi edilmediğinde, ağrının şiddeti giderek artarak günlük yaşamda aktiviteleri sınırlayan yakınmalara yol açabilir.
Kalça ağrısı nedenleri
Uzun süreli kalça ağrısının en sık karşılaşılan nedeni kalça kireçlenmesiyken, ani başlangıçlı ağrılarda ise düşme ve travmalar sonucu oluşan kırıklar en sık karşılaşılan durumdur. Gebelikte kalça ağrısı da yine sık görülen durumlardan biridir. Kalça ağrısı nedenleri;
Kalça eklem kireçlenmesi: Kalça ağrısının en yaygın nedeni osteoartrit yani kalça kireçlenmesidir. Eklemi çevreleyen kıkırdağın ilerleyen yaş ile birlikte aşınma ve yıpranmasıyla kalça ekleminde kalıcı hasar meydana gelir ve kalça kireçlenmesi ile sonuçlanır. Kireçlenmenin neden olduğu ağrının şiddeti önceleri daha hafif iken, zamanla artarak kötüleşir. Kalça kireçlenmesi olan hastaların kalça ekleminde meydana gelen hareket kısıtlılığı nedeniyle yürüme, oturup-kalma, çömelme gibi günlük basit hareketlerde bile zorlanma meydana gelir.
Romatoid artrit
Romatoid artrit, vücudun bağışıklık sisteminin kendi eklem ve yumuşak dokularına saldırmasıyla ortaya çıkan iltihaplı romatizma yani bir artrit türüdür. Romatoid artrit hastalarında öncelikle el bileği ve el parmakları gibi küçük eklemler etkilenmekte ancak diz ve kalça eklem gibi büyük eklem tutulumları da gelişebilmektedir. Romatoid artritte kalça eklemindeki sinovyal zarın inflamasyonu ile birlikte, kıkırdak ve kemiklerde de hasar oluşmasıyla ağrı ortaya çıkabilir.
Kalça kırıkları
Kalça eklemini oluşturan kemiklerin kırıkları, ani başlangıçlı akut ağrıya neden olabilir. Yaşla birlikte kalça kemiklerinden femurda osteoporoz yani kemik erimesi gelişen kişilerde, kırılganlığın artması nedeni ile basit bir düşmeden sonra bile kalça kırığı oluşma riski yüksektir. Kalça kırıklarında cerrahi müdahale ile hastanın en kısa sürede ayağa kaldırılıp yürütülmesi hedeflenir. Aksi halde kalça kırıklı ileri yaş grubunda ortaya çıkabilecek çeşitli sistemik sorunlar hastaların yaşamını tehdit edebilir.
Kalça kemiği veya kalça ekleminde enfeksiyon
Genellikle bir yaralanma, travma veya cerrahi bir işlemden sonra enfeksiyona neden olan bakterilerin vücuda girmesi ve kan dolaşımı yoluyla yayılarak kalça kemiği veya kalça ekleminde enfeksiyona neden olması kalçada meydana gelen ağrı nedenlerinden biridir. Vücudun diğer bölgesindeki bir enfeksiyonun kalça kemiğine ve kalça eklemine yayılması da kalçada enfeksiyona ve ağrıya neden olabilir. Kemik enfeksiyonları osteomiyelit, eklem enfeksiyonları ise septik artrit olarak adlandırılır. Kemik enfeksiyonları ve eklem enfeksiyonları hızlı ve doğru şekilde tedavi edilmediğinde uzun vadede ciddi sorunlara yol açabilmektedir.
Avasküler nekroz / osteonekroz
Avasküler nekroz, kemiklere giden kan akışının bozulması sonucu ortaya çıkan, kemik dokunun beslenemediği ve canlılığını kaybettiği durumdur. Genellikle travma, çeşitli ilaç veya hastalıklara bağlı olarak kalça ekleminde femur başında oluşan osteonekroz ciddi bir kalça ağrısı nedenidir.
Kalça labrum yırtığı
Top-yuva tipi eklem olan kalça ekleminin yuva bölümünü conta gibi çevreleyen halka şeklindeki kıkırdak dokusu olan labrumda aşınma veya yırtılma olduğu zaman ağrı meydana gelir. Labrum yırtıkları özellikle genç, aktif ve spor ile uğraşan kişilerde daha çok görülür. Kapalı artoskopik cerrahi ile labrum yırtığına müdahale edilmeyen hastalarda ileride kalça kireçlenmesi gelişme olasılığı yüksektir.
Kalça displazisi
Kalça ekleminin gelişimi sırasında eklemi oluşturan yapılar arasında uyumsuzluk olarak tanımlanan kalça displazisi kalça ağrısının nedenlerinden biridir. Kalça displazisi hastalarında kalça ekleminin top-yuva şeklindeki yapısı bozuktur. Asetabular yuva iyi gelişmemiş ve sığ olabileceği gibi, top olan femur başı da tam yuvarlak olmayıp yassı olabilir. Kalça displazisi olan kişilerde ileri yaşlarda kalça kireçlenmesi gelişme riski yüksektir.
Bursit
Bursalar; kemik, kas ve tendon gibi dokular arasında bulunan ve sürtünmeyi azaltmaya yardımcı yumuşak sıvı keseleridir. Kalça ekleminin dış yan tarafında bulunan bursanın inflamasyonu olan trokanterik bursit, kalça bursitleri arasında en yaygın görülen tiptir. Bunun dışında iliopsoas bursiti, iskial bursit gibi diğer bursitler de kalçada meydana gelen ağrılara neden olabilir.
Tendinit
Kalça çevresinde bulunan kasların kemiklere tutunduğu kalın doku bantları olan tendonların zorlanması veya zedelenmesi sonucu oluşan tendinitler kalça ağrılarına neden olabilir. Uzun süreli koşma veya yürüme gibi sık tekrarlanan aktiviteler kalça bölgesinde bulunan kas ve tendonlardaki aşırı zorlanma ve gerilme, yırtık ve kopmalara neden olabilir.
Kanser
Kalça eklem bölgesindeki kemiklerde tümör oluştuğunda veya başka bir kanser bölgesinden buradaki kemiklere yayılım olduğunda, hastalar kalça ağrısından yakınırlar. Eğer erken tanı ile uygun tedavi uygulanmaz ise, tümörün bulunduğu bölgede kalça kemiklerinde kırık meydana gelebilir.
Sakroileit
Omurganın sakrum denilen alt bölümü ile leğen kemiğinin (pelvis) iki taraflı birleştiği yer sakroiliak eklem olarak adlandırılır. Sakroiliak eklemin veya buradaki bağların düşme, travma veya zorlanmaları sonucunda sakroiliak disfonksiyon denilen sakroiliak eklem ağrısına yol açabilir. Ankilozan spondilit gibi bazı romatizmal hastalıklar veya iyi kaynatılmamış hayvan süt ürünlerinin yenmesi ile bulaşan bruselloz gibi mikrobik hastalıklar sakroileit denen eklem tutulumuna yol açarak; kalça ağrısı, bel ağrısı, tutukluk ve hareket zorluğuna neden olabilirler.
Siyatik
Belden kalça ve bacaklara doğru uzanan siyatik sinirinin sıkışmasına bağlı olarak bel ağrısı ile başlayan ve kalçaya yayılan ağrılar meydana gelebilir. Halk arasında siyatik olarak bilinen bu durum bel kireçlenmesi, bel fıtığı, bel kayması gibi çeşitli nedenlerden oluşabilir. Kalça ağrısı yakınması ile başvuran hastaların bir bölümünde aslında sorunun bel bölgesinden kaynaklandığı saptanır. Siyatik olarak tedavi edilen bazı hastalarda ise, sonradan ağrının kalça ekleminden kaynaklandığı ortaya çıkar.
Hamilelikte kalça ağrısı neden olur?
Hamilelikte kalça ağrısı birçok anne adayının yaşadığı yaygın bir durumdur. Hamilelikte kilo almak, vücut duruşunda değişiklikler ve hormonlar nedeniyle de hamilelikte kalça ağrısı görülebilir. Kalça ağrısı en çok 2. ve 3. trimesterlerde meydana gelir. Hamilelikte kalça ağrısı yavaşa yavaş gelişen donuk ağrılar veya aniden ortaya çıkan keskin ağrılar şeklinde olabilir. Hamilelik sırasında salınımı artan relaksin isimli hormon, gebelikte kalça ağrısının nedenlerinden biridir. Relaksin hormonu, bağ, kıkırdak ve tendonları daha gevşek hale getirir. Bu gevşeklik kalça ağrısına yol açabilir.
Hamilelikte kalça ağrısının bir diğer nedeni ise; kilo alınması ve vücudun ağırlık merkezinin değişmesidir. Gebeliğe bağlı olarak kilo alımı Çocuğun anne karnında irileşmesi ile birlikte daha çok vücudun orta bölümünde meydana geldiği için, vücudun ağırlık merkezi değişmeye başlayabilir. Kalçalara ek yük binmesine yol açan ve normal vücut duruşunu değiştiren bu durum anne adayının ağrı yaşamasına neden olmaktadır.
Kalça ağrısında teşhis nasıl konulur ?
Kalça ağrısı teşhisi; röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri ve kan, idrar, eklem sıvısı gibi laboratuvar testleri ile yapılmaktadır. Tetkik ve testlerin yanı sıra ortopedi doktoru tarafından yapılan fiziksel muayenede, ağrıya neden olan problem teşhis edilmeye çalışılır.
Kalça ağrısında teşhis için yapılan fiziksel muayenede şişlik, kızarıklık, sıcaklık gibi yaralanma veya enfeksiyon belirtilerinin olup olmadığı ve kalça ekleminin hareket açıklığı kontrol edilir. Ayrıca yapılan çeşitli muayene testleri ile sorunun kalça ekleminden mi, yoksa çevresel kas, tendon, bursa gibi yumuşak dokulardan mı kaynaklandığı belirlenmeye çalışılır.
Muayene sırasında hastadan; bacak bacak üstüne atmak, çömeldiği yerden kalkmak gibi günlük hareketleri yapması istenerek nerede zorluk yaşadığı gözlenir. Ayrıca kalça eklem sorunu olan hastanın yürüyüşünde görülen tipik değişiklikler, aksama veya topallama olup-olmaması da kalça ağrısı teşhisinde bilgi verici bulgulardır.
Kalça ağrısında tedavi yöntemleri
Kalça ağrısında tedavi yöntemi ağrıya neden olan duruma bağlı olarak belirlenir. Kalça kireçlenmesi varsa ağrının şiddetine ve kireçlenme seviyesine göre tedavi seçenekleri değerlendirilir. Ağrı kesici ilaçlar, fizik tedavi, yüzme gibi düşük etkili egzersizler, eklem içi ve çevresine ultrason eşliğinde uygulanan enjeksiyon yöntemleri ağrıyı hafifletmeye ve kalça eklem hareket açıklığını arttırmaya yardımcı olan bazı kalça ağrısı tedavi yöntemleridir.
Kalça ağrısı tedavisinde doku yenilenmesini hızlandırmak ve ağrıya neden olan hasarlı dokuyu onarmak için trombositten zengin plazma (TZP) ve kök hücre enjeksiyonları gibi rejeneratif tedavi yöntemleri de uygulanmaktadır. Kalça eklem içine ve çevresel yumuşak dokulara ultrason eşliğinde uygulanan TZP ve kök hücre enjeksiyon yöntemleri ile yalnız ağrıyı gidermek değil, hastalığın seyri de yavaşlatılabilir.
Kalça eklem kireçlenmesi ileri seviyedeyse ve ağrılar ameliyat dışı yöntemlerle rahatlamıyorsa kalça protez ameliyatı seçeneği değerlendirilir. Bazı kalça kemiği kırıklarında da kalça protezi ameliyatına ihtiyaç duyulabilmektedir.
Kalça artroskopisi, kalça ağrısı tedavi ve teşhis yöntemlerinden biridir. Kalça artroskopisi, kalça eklemi, kıkırdak, labrum ve çevre dokuları görmeyi sağlayarak, ağrıya neden olan problemin aynı seansta hem teşhisini hem de tedavisini sağlamaktadır.
Hafif ağrılar ise genellikle kısa süreli olup, evde uygulanan basit önlem ve tedaviler işe yarayabilir. Egzersiz veya yürüyüş gibi kalça ekleminin aşırı kullanımına bağlı oluşan ağrılı durumlarda ise dinlenmek ve kalçaya fazla yük vermemek ağrının birkaç gün içinde geçmesine yardımcı olabilir.
Kalça Ağrısı Egzersizleri
Kalça ağrısının hafif olduğu durumlarda evde uygulanabilecek bazı yöntemlerle ağrı kontrol altına alınabilir. Ancak şiddetli ve tekrarlayan ağrılarda mutlaka doktora başvurmak gerektiği unutulmamalıdır.
İlaç tedavisi
Bazı ağrı kesici ilaçların kullanımı, ağrının şiddetini hafifleterek ağrıya yol açan inflamasyonun azalmasına yardımcı olur.
Dinlenmek
Kalça eklemini yoğun kullanmaktan ve kalçaya doğrudan baskı yapmaktan kaçınmak ve dinlenmek ağrıyı hafifletecektir. Ağrının yoğun olduğu dönemde egzersiz ve yürüyüşlere ara vererek, fazla ayakta kalmayıp istirahat ederek rahatlama sağlanabilir.
Soğuk veya sıcak uygulama
Gün içinde birkaç kez ağrı olan bölgeye 15 dakika boyunca soğuk uygulama yapmak veya tersine ılık bir banyo ile bölgedeki kasları gevşetmek ağrıyı geçirmeye yardımcı olabilecek yöntemlerinden bazılarıdır.
Egzersiz
Ağrıya neden olan duruma göre önerilmiş egzersizlerin yapılması kalça ağrısına iyi gelen yöntemlerden biridir. Eklem hareket açıklığını arttırıcı, çevresel kasları güçlendirici, esnekliği arttırıcı egzersizler ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Özellikle su içinde yapılan egzersizlerde; kalça eklemi üzerine vücut ağırlığı binmediği için, hasta için daha ağrısız ve kolaydır. Su içinde yürüme, yüzme ve kalça eklem hareketleri kalça ağrısına iyi gelen yararlı egzersizlerdir.
Evde uygulanan basit önlemler ve tedaviler kalça ağrısını geçirmeye yardımcı olmuyorsa ve ağrı şiddeti artıyorsa, mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır.
