Bir dizinizin diğerine göre daha şiş olduğunu hissediyorsanız ve beraberinde dizde ağrı ve hassasiyet de varsa dizde sıvı birikmesi sorunu yaşıyor olabilirsiniz. Normalde hepimizin dizinde bir miktar doğal eklem sıvısı bulunmaktadır. Ancak, bazı durumlarda eklem sıvısı aşırı derecede atıp, eklemde birikerek dizde şişlik, ağrı ve hareket zorluğuna neden olur. Eklem efüzyonu olarak da bilinen bu durum düşme, zorlanma, yaralanma, romatizmal hastalık, kireçlenme veya enfeksiyon gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilmektedir.
Diz eklemi yük taşıyan bir eklem olduğundan diğer eklemlere göre daha sık hasar görmektedir. Bu nedenle, dizde sıvı birikmesi de yaygın görülen bir durumdur. Ancak, altta yatan neden tedavi edilmediğinde zamanla diz hareketlerinde zorluk yaşamaya başlayabilir ve günlük yaşamınızı kısıtlamak zorunda kalabilirsiniz.
Sorunun erken farkına varmak ve tedaviye başlamak için doğru bilgi edinmek önemlidir. Siz de benzer bir sorun yaşıyorsanız dizde sıvı birikmesi neden olur, belirtileri nelerdir ve dizde sıvı birikmesine ne iyi gelir sorularının yanıtı için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
İçindekiler:
- Dizde Sıvı Birikmesi (Eklem Efüzyonu) Neden Olur?
- Dizde Sıvı Birikmesi Belirtileri Nelerdir?
- Dizde Sıvı Birikmesi Nasıl Teşhis Edilir?
- Dizde Sıvı Birikmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
- Dizde Sıvı Birikmesine Ne İyi Gelir?
- Dizde Sıvı Birikmesi Önlenebilir Mi?
Dizde Sıvı Birikmesi (Eklem Efüzyonu) Neden Olur?
Dizde sıvı birikmesi, eklem içinde sıvının aşırı derecede artıp birikmesi sonucunda dizde şişliğe neden olan bir durumdur (Resim 1). Bu durum tıpta diz eklem efüzyonu olarak tanımlanmaktadır. Eklem efüzyonu el, dirsek, omuz ve ayak bileği gibi eklemlerde de görülmekle birlikte, sıklıkla diz eklemleri etkilenmektedir.
Normalde hepimizin eklemlerinde ‘’eklem sıvısı’’ olarak bilinen az miktarda sıvı bulunmaktadır. Eklem sıvısı yani sinovyal sıvı, diz ekleminde yağlama görevi görerek hareket esnasında kemikler arasındaki sürtünmeyi azaltır. Böylece, rahat hareket etmeyi sağlarken koruyucu bir görev de görmektedir. Aynı zamanda, kıkırdak dokunun besin ve oksijen ihtiyacını karşılamaktadır.
Aslında, eklem sıvısı herhangi bir diz yaralanması olduğunda vücudun doğal koruma tepkisi olarak üretilmektedir. Normalde eklemde bulunan sıvı miktarı 4 ml’ye yakındır. Ancak kireçlenme, yaralanma veya enfeksiyon gibi çeşitli nedenlerle dizde aşırı eklem sıvısında artış olmakta ve şişlik, hareket kısıtlılığı gibi durumlara yol açabilmektedir.
Dizde sıvı birikmesi nedenleri arasında aşağıdakiler bulunmaktadır;
- Yaralanmalar,
- Menisküs yırtılması,
- Bağ ve tendon yaralanmaları,
- Kırıklar,
- Kireçlenme,
- Gut, romatoid artrit gibi romatizmal hastalıklar,
- Eklem üzerinde tekrarlanan stres (dizin aşırı kullanımı gibi),
- Bursit (yastık görevi gören yumuşak keselerinin iltihaplanması),
- Enfeksiyon,
- Obezite(şişmanlık)
- Kist ve tümörler.
Dizinizde sıvı birikmesi mikrobik enfeksiyon nedeniyle olduğunda, belirtiler genellikle hızlı ve yoğun gelişmektedir. Eklem enfeksiyonu septik artrit olarak bilinmektedir. Böyle bir durumda diz eklemindeki şişliğe ateş, kızarıklık, belirgin hassasiyet ve hareketle birlikte artan ağrı eşlik eder.
Enfeksiyon kan dolaşımına yayılırsa ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Bu nedenle septik artritten şüpheleniyorsanız derhal tıbbi yardım almanız önerilir.
Dizde Sıvı Birikmesi Belirtileri Nelerdir?
Dizde sıvı birikmesi belirtileri arasında en tipik olanlar dizde şişlik, ağrı ve hareket kısıtlılığıdır. Özellikle etkilenen dizinizi diğer dizinizle karşılaştırdığınızda, diz kapağınızın üst tarafında daha belirgin olmak üzere dizin ön tarafında şişlik görürsünüz. Bazen şişlik nedeniyle dizi bükme ve açma hareketlerinde zorluk yaşayabilirsiniz.
Genel olarak dizde sıvı birikmesi belirtileri arasında şunlar bulunmaktadır (Resim 2):
- Diz kapağı çevresinde şişlik,
- Dizde ağrı ve hassasiyet,
- Eklemde katılık hissi,
- Etkilenen dizin üzerine ağırlık verememek,
- Diz hareketlerinde zorluk, hareketlerde kısıtlılık,
- Bazı durumlarda şişlik olan bölgede kızarıklık ve sıcaklık.
Dizde sıvı birikmesi belirtileri hafiften şiddetli dereceye kadar farklılık gösterebilmektedir. Ayrıca, eklem efüzyonuna neden olan duruma göre başka belirtiler de görülebilir. Örneğin, diz ekleminde sıvı birikmesi bir yaralanma sonucunda geliştiyse morarma, veya mikrobik enfeksiyon söz konusuysa kızarıklık, ateş, halsizlik gibi belirtiler olabilmektedir.
Peki, dizde şişlik ve sıvı birikmesi varsa ne zaman doktora gitmeniz gerekir?
- Diz ağrısı ve hassasiyet gibi belirtiler birkaç güne azalmıyorsa,
- Dizinizi bükme ve açma hareketleri yapamıyorsanız,
- Birkaç dakikadan fazla ayakta duramıyor ve yürüyemiyorsanız,
- Özellikle enfeksiyondan şüpheleniyorsanız bir ortopedi doktoruna başvurarak tıbbi yardım almayı ihmal etmeyin.
Dizde Sıvı Birikmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Ortopedi doktoru tarafından yapılan fizik muayene, görüntüleme tetkikleri ve ekleminizden alınan sıvının laboratuvar değerlendirmesi ile dizde sıvı toplanması teşhis edilmektedir. Özellikle altta yatan nedeni bulmak için bir iğne ile dizinizden sıvı örneği alınabilir. Bu işleme aspirasyon adı verilmektedir. Ayrıca, aspirasyon işlemi dizinizdeki şişliği ve basıncı azaltacağından ağrıda hafifleme ve rahatlama sağlamaktadır. Ardından, laboratuvar testleri ile eklem sıvısının analizi yapılmaktadır.
Normalde eklem sıvısı yumurta akı kıvamında ve berraktır. Dizinizden alınan sıvının rengi, dokusu ve içeriği efüzyona neden olan durum hakkında bilgi verecektir. Örneğin, normalden daha fazla beyaz kan hücresinin tespit edilmesi enfeksiyon, ürik asit kristallerinin tespit edilmesi gut belirtisidir.
Bununla birlikte röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri de sorunun nedenini belirlemeye yardımcı olmaktadır.
Dizde Sıvı Birikmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Dizde sıvı birikmesi tedavisi çoğunlukla altta yatan nedene bağlıdır ve kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Eklem efüzyonu için ilk dönem tedavileri arasında ağrı kesici ve antiinflamatuar ilaç kullanımı, dize soğuk uygulama, dinlenme gibi yöntemler bulunmaktadır. Eğer, dizinizde şiddetli bir şişlik varsa eklem içindeki basıncı azaltmak için biriken eklem sıvısı bir iğne ile çekilebilir. Bu işlem aspirasyon olarak bilinmektedir (Resim 3).
Diz ekleminde sıvı birikiminin nedeni enfeksiyon ise antibiyotik tedavisi ve artroskopik eklem yıkaması uygulanmaktadır. Romatoid artrit veya başka bir otoimmün artritiniz varsa doktorunuz yakınmalarınızı hafifletmek için ilaç reçete edebilmektedir.
Dizde sıvı birikmesi tedavisi için uygulanan yöntemleri şöyle sıralayabiliriz;
- İlaç tedavisi,
- Soğuk uygulama,
- Eklem aspirasyonu,
- İltihabı azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için kortikosteroid enjeksiyonlar,
- Diz eklemini stabilize edebilmek için dizlik veya atel kullanımı.
- İlk dönemden geçtikten sonra dizin işlevini ve gücünü artırmak için fizik tedavi ve egzersiz.
Bu tedavi yöntemlerinden fayda sağlanmayan daha ciddi durumlarda ise cerrahi tedavi gerekebilmektedir. Ciddi eklem hasarı ve kireçlenme olan durumlarda en iyi seçenek diz protezi ameliyatı olmaktadır. Ayrıca, kapalı ameliyat yöntemi olan diz artroskopisi dizde şişliğe neden olan hasarı onarmak için uygulanabilmektedir. Eğer, septik artrit denilen ani başlangıçlı mirbik eklem enfeksiyonu saptanırsa, acil cerrahi müdahale gerekmektedir.
Dizde Sıvı Birikmesine Ne İyi Gelir?
Diz şişliğine ve dizde sıvı birikmesine iyi gelen, evde uygulayabileceğiniz bazı yöntemler bulunmaktadır (Resim 4). Siz de dizinizde şişlik ve sıvı birikmesi yaşıyorsanız aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz. Ancak, enfeksiyon gibi ciddi durumlarda ve şiddetli belirtilerde mutlaka tıbbı yardım almayı ihmal etmeyin.
- Dizde sıvı birikmesine iyi gelen yöntemlerden biri soğuk uygulamasıdır. Günde birkaç kez 15-20 dakika boyunca buz torbasını bir havluya sarıp uygulayarak diz ağrısı ve şişliği hafifletmeye yardımcı olabilirsiniz.
- Ağır yük taşımak gibi aktivitelerden veya dizinizi yoracak hareketlerden mümkün olduğunca kaçının ve dinlenmeye çalışın.
- Eklem efüzyonuna bağlı dizde şişlik ve diz ağrısını hafifletmenin yollarından bir diğeri de etkilenen bacağı kalp hizasından yükseğe kaldırarak dinlendirmektir. Böylece, dizinize giden kan akışının azalmasına yardımcı olarak iltihabı, şişmeyi ve ağrıyı hafifletebilirsiniz. Rahat etmek için bacağınızın altına bir yastık koymayı deneyin.
- Bir bandajla bacağınızı hafifçe sararak şişliğin artmasını önleyebilirsiniz. Ancak, kan dolaşımını engellememek için çok sıkı bandaj yapmaktan kaçının.
- Özellikle eklem kireçlenmesi olan hastalar için dizde sıvı birikmesine iyi gelen yöntemlerden biri fizik tedavi ve egzersiz programlarıdır. Düşük yoğunlukta egzersizler yaparak yakınmalarınızı hafifletebilirsiniz.
- Ayrıca, doktorunuzun önereceği ağrı kesici ilaçları kullanmak da diz ağrınızı azaltacaktır.
Dizde Sıvı Birikmesi Önlenebilir Mi?
Eklem efüzyonu yani diz ekleminizde sıvı birikmesi her zaman engellenemese de alacağınız bazı önlemler ile bu riski azaltabilirsiniz. Diz sağlığınızı korumak ve dizde sıvı birikmesini önlemek için yapabileceklerinizden bazıları şunlardır:
- Sağlıklı kiloyu korumak,
- Yaşadığınız ağrıları görmezden gelmemek,
- Egzersiz yapmak ve dizinizin etrafındaki kasları güçlendirmek,
- Özellikle ilerleyen yaşlarda dizinizi fazla zorlayacak aktivite ve hareketlerden kaçınmak,
- Herhangi bir diz zedelenmesi yaşadığınızda eklem fazla hasar görmeden doktora başvurmak.
Dizinizde sıvı birikmesi sorunu diz ağrısına, eklem sertliğine ve hareket zorluğuna neden olabileceğinden günlük yaşantınızı olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, altta yatan sorunu belirlemek ve vakit kaybetmeden tedaviye başlamak için ortopedi doktoruna başvurmanız önemlidir. Unutmayın ki, tedaviyi ertelemek diz ekleminiz ve çevre dokularda uzun süreli ve geri dönüşü olmayan hasara neden olabilmektedir.
Diz eklem sağlığınızla ilgili tüm sorunlarda soru ve çözüm yolları için bizimle iletişime geçebilir, yorumlarınızı bizimle paylaşabilirsiniz.
