Unikondiler diz protezi, çeşitli kaynaklarda farklı şekilde ifade edilmektedir. Kafa karışıklığı yaşanmaması için unikondiler diz protezinin; kısmi, parsiyel ve yarım diz protezi ifadeleriyle de kullanılmakta olduğunu belirtmek istedik.
Unikondiler diz protezi, diz kireçlenmesinin özellikle dizin tek bölgesini etkilediği durumlarda uygulanmakta olan cerrahi işlemdir. Burada, “yarım diz protezi için uygun olup olmadığımız nasıl anlaşılır?” sorusu karşımıza çıkmaktadır.
Kısmi diz protezi ameliyatının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için; diz eklemindeki kıkırdak dokusunun bir kısmında aşınma olmaması, menisküs ve bağların işlev görecek derecede sağlıklı olması gerekmektedir. Bu nedenle kısmi diz protezinin her hastaya uygulanması doğru değildir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta: Kısmi diz protezi ile düzelebilecek iken total diz protezi ameliyatı ile karşı karşıya kalıyor olabilir misiniz?
Eğer siz de, dayanılmaz diz ağrılarınız nedeniyle diz protezi ameliyatı olmaya karar verdiyseniz; ameliyat öncesi doktorunuza sormanız gereken sorular ve dikkat etmeniz gereken noktalar için yazımızın devamı okuyabilirsiniz.
İçindekiler :
- Diz Eklem Yapısı ve Diz Kireçlenmesi
- Diz Protezi Çeşitleri Nelerdir?
- Unikondiler Diz Protezi: Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır
- Unikondiler Diz Protezi Ameliyatı Sizin İçin Uygun Mu?
- Diz Protezi Ameliyatı Hakkında Doktorunuza Sormanız Gereken 5 Soru
- Unikondiler Diz Protezi Ameliyatının Avantajları Nelerdir?
- Kısmi Diz Protezi Ameliyatı Riskleri Nelerdir?
Diz Eklem Yapısı ve Diz Kireçlenmesi
Vücut ağırlığımızın büyük bir kısmını taşıyan diz eklemi, üç ana bölümden (kompartman) oluşmaktadır. Bunlar; iç yan (medial), dış yan (lateral) ve diz kapağı (patellofemoral) eklem bölgeleridir.
Resim 1’de yer alan görsel bu bölümleri göstermektedir. Eklemin beyazımsı görünen pürüzsüz yüzey bölümü, sürtünmeyi azaltıp kaymayı sağlayan kıkırdak dokusudur. Kıkırdak hasar gördüğünde veya aşındığında, zaman içerisinde osteoartrit yani diz kireçlenmesi ile sonuçlanmaktadır.
Diz kireçlenmesi Resim 1’de görülen bölmelerden herhangi birinde ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte, iç yan (medial) bölüm, diz osteoartritinin en sık görülen bölgesidir. Bunu dış yan (lateral) bölüm takip etmektedir. Patellofemoral (diz kapağı) ise kireçlenmenin daha nadir görüldüğü bölümdür. Kireçlenmenin diz kapağında görülmesi durumunda patellofemoral eklem protezi gerekebilmektedir.
Diz Protezi Çeşitleri Nelerdir?
Diz kireçlenmesi tedavisinde; hastanın alışkanlıklarında yapılacak değişiklikler ile birlikte ilaç tedavisi, eklem içi enjeksiyonlar, egzersiz ve fizik tedavi gibi ameliyatsız tedavi seçenekleri uygulanabilir. Ancak kireçlenme ilerlemişse ve cerrahi olmayan tedavi seçenekleri yakınmalarınızı gidermiyorsa, doktorunuz diz protezi ameliyatı önerebilmektedir. Diz protezi ameliyatı genel olarak total diz protezi ve unikondiler diz protezi olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.
Dizin sadece tek bir bölümünde (kompartman) kireçlenme olması durumunda genellikle unikondiler diz protezi kullanılmaktadır. Ancak kireçlenmenin dizdeki birçok bölümü etkilemiş olması durumunda total diz protezleri kullanılarak cerrahi işlem gerçekleştirilmektedir.
Diz Protezi Ameliyatı Nasıl Yapılır: Unikondiler Diz Protezi
Kısmi diz protezi (parsiyel diz protezi) ameliyatında diz kıkırdağının sadece hasarlı kısmı metal ve polietilen protez ile değiştirilmekte olup; sağlıklı kıkırdak, kemik ve bağlar korunmaktadır.
Dizdeki iç yan, dış yan ve diz kapak arkası eklem bölümlerinden birine veya ikisine kısmi diz protezi ameliyatı yapılabilmektedir. Böylece hastaya total diz protezi yerine alternatif bir seçenek sunulmaktadır. Kısmi diz protezi ameliyatının, dizin iç veya dış yan eklem tarafına yapılması “unikondiler kısmi diz protezi”, ek olarak diz kapak arkasına da uygulanması durumuna ise “bikondiler kısmi diz protezi” olarak adlandırılmaktadır. Peki, kısmi diz protezi ve diz kapağı protez ameliyatı nasıl yapılmaktadır?
Dizde tutukluk, hareket kısıtlılığı, şişlik ve takılma hissi yakınmaları ile ortopedi doktoruna başvuran hastaların ilk olarak kapsamlı bir değerlendirmesi ve fizik muayenesi yapılmaktadır. Muayene sonrası doktor tarafında istenilen röntgen ve emar (MR-Manyetik Rezonans Görüntüleme) tetkiklerinin değerlendirilmesine göre ise uygun bir aday olup olmadığı belirlenmektedir.
Unikondiler diz protezi ameliyatında üç temel adım vardır. Bunlar;
- Cerrah ilk olarak diz ekleminize ortalama 10 cm’lik bir kesi yapmaktadır. Kıkırdak hasarının bir bölmeyle sınırlı olduğunu ve bağlarınızın sağlam olduğunu doğrulamak için ise dizinizin üç bölümünü de incelemektedir.
- Dizinizin hasarlı bölümünü çıkardıktan sonra eklem yüzeyinden çıkarılan kemik ve kıkırdak boyutlarına eşdeğer ölçüdeki implantları yerleştirmektedir. Ancak kesin implantlar yerine oturtulmadan önce deneme implantları kullanılarak doğru boyutlandırma sağlanması bu noktada oldukça önemlidir.
- En son aşamada ise ekleme uygun protez yerleştirilerek diz eklemi kapatılmaktadır.
Diz Kapağı Protez Ameliyatı (Patellofemoral Diz Protezi): Dizin sadece bir kısmının değiştirildiği bir tür kısmi diz protezi ameliyatıdır. Diz kapağı protezi ameliyatı, hasarın diz kapağı arkası ve femurun eklem yüzündeki kıkırdak ile sınırlı olduğu hastalara uygulanmakta olup total diz protezine bir alternatiftir.
Diz kapağı protez ameliyatında, diz kapağı arkasındaki ve femurun eklem yüzündeki hasarlı kıkırdak bölümü çıkarılmaktadır. Diz kapağına polietilen plastik düğme veya kapak şeklinde implant yerleştirilirken; femur oluk yüzüne ise ince bir metal parça yerleştirilmektedir. Böylece patellofemoral eklemde sürtünme olmadan diz kapağına eski fonksiyonu kazandırılarak eklem yenilenerek ağrısız yürüme sağlanmaktadır.
Unikondiler Diz Protezi Ameliyatı Sizin İçin Uygun Mu?
Kısmi (yarım, unikondiler) diz protezi ameliyatı, eklem kireçlenmesi veya aşınmasının; dizin iç yan, dış yan veya diz kapağı kısmında meydana geldiği ve henüz tüm eklemin aşınmadığı hastalar için uygundur.
Kısmi diz protezi ameliyatının başarı bir şekilde uygulanabilmesi için; kıkırdak dokusunun büyük bir kısmında aşınma olmaması, menisküs ve bağların işlev görecek derecede sağlıklı olması gerekmektedir. Bu nedenle kısmi diz protezinin her hastaya uygulanması doğru değildir. Örneğin; tüm diz ekleminin dejenerasyona uğramasına neden olan romatoid artrit hastalarında veya ön çapraz bağ yırtığı olan hastalarda unikondiler diz protezi uygun olmamaktadır.
Kısmi diz protezi ameliyatı, dizde belirgin hareket kısıtlılığı veya belirgin açısal deformitesi olan hastalar için uygun değildir. Hastanın aşırı kilolu olması, kireçlenmenin eklem geneline yayılmış olması, ileri derecede şekil bozukluğunun gelişmiş olması, eklem hareketlerinin çok kısıtlı olması gibi durumlarda bu ameliyat önerilmemektedir.
Unutmayın ki; kısmi diz protezinin hangi diz eklem hasarlarında uygulanabileceği göz önünde bulundurularak; doğru hasta seçiminin yapılması, kısmi diz protezi ameliyatı için iyi bir fonksiyonel sonuç ve sağlıklı bir yaşam için en önemli adımlardandır.
Diz Protezi Ameliyatı Hakkında Doktorunuza Sormanız Gereken 5 Soru
Kısmi diz protezi ameliyatı olmadan önce sormanız gereken ilk soru;
Gerçekten kısmi diz protezi ameliyatı için uygun muyum?
Bu soru kulağa biraz garip gelse de ameliyat öncesi araştırmanız gereken en önemli noktalardan biridir. Neden mi?
Kısmi diz protezi, teknik olarak zorlu bir ameliyat olarak kabul edilmektedir. Bunun nedeni; protezin optimal boyutunun, kesi miktarının ve derinliğinin belirlenmesi, protezin yerleştirileceği diz bölmesindeki eğimin ve açının en doğru şekilde ayarlanması gibi teknik olarak zorlayıcı ve uzmanlık gerektiren bir cerrahi işlem olmasıdır.
Total diz protezi ameliyatlarına göre daha karmaşık bir cerrahi sürece sahip olan kısmi diz protezi ameliyatlarında dikkat edilmesi gereken diğer faktörler ise; kemik parçalarının derinliği, şekli ve dönüş açılarının belirlenmesi, yumuşak doku gerginliğinin sağlanması, kinematik hizalanmasının doğru şekilde uygulanmasıdır.
Ayrıca sağlam dokuların korunarak protezin diz eklemi ve dizin diğer bölmeleriyle uyum sağlaması da kısmi diz protezi ameliyatının başarısında etkilidir. Ameliyatın uygulanmasına yönelik belirtilen bu zorlayıcı süreç ise; bazı doktorların kısmi diz protezi uygulamalarında endişelenmelerine neden olabilmektedir. Bu noktada ise hastaların total diz protezi ameliyatına karar vermeden önce kısmi diz protezi ile iyileşme şansları olup olmayacağını iyi bir şekilde araştırmaları önemlidir.
Total diz protezi ameliyatı dizimde oluşan kısmi hasar için gerçekten gerekli mi?
Kısmi diz protezi ameliyat sürecinin total diz protezi ameliyatına göre teknik ve süreç olarak daha karmaşık olması riske girmeyi tercih etmeyen cerrahlar tarafından total olarak uygulanmaktadır. Ancak özellikle genç yaştaki hastaların kısmi diz protezi ameliyatı olabilme ihtimallerini değerlendirmeleri önemlidir. Bunun nedeni ise total diz protezi ile karşılaştırıldığında, kısmi diz protezinin hareket açıklığını ve diz fonksiyonunu daha iyi korumasıdır. Geleneksel yöntemle gerçekleştirilen kısmi diz protezi ameliyatlarında yaşanan teknik zorluklar, günümüzde robotik diz protezi cerrahisi sayesinde aşılmaktadır.
Bilimsel literatürde yer alan veriler, kısmi diz protezi cerrahisinde deneyime sahip ortopedi cerrahı ve ameliyat yönteminin iyi sonuçlar elde edilmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Kısmi diz protezi ameliyatı olmadan önce doktorunuza sormanız gereken bir diğer soru ise ameliyatta kullanılacak yöntemdir.
Kısmi diz protezi ameliyatınızda kullanılacak olan yöntem nedir?
Diz protezi ameliyatında uygulanacak olan yönteme karar verirken karşımıza çıkan seçenekler; manuel (geleneksel yöntem) diz protezi ameliyatı ve robotik diz protezi ameliyatıdır. Teknik olarak zorlayıcı olan kısmi diz protezi ameliyatının en doğru şekilde ve hassasiyetle yapılması gerekmektedir.
Manuel yöntem ile yapılan diz protezi ameliyatlarında, kemik kesisinden protez yerleşimine kadar olan tüm hassas süreçler doktorun tecrübesi ve yeteneğine bağlıdır. Ancak ameliyat sürecinde ortaya çıkan sapmalar kısmi diz protezi ameliyatının başarısını ve hasta memnuniyeti azaltmaktadır. Özellikle, ameliyat planlaması gerektiren ve teknik olarak zorlayıcı kabul edilen kısmi diz protezi ameliyatı sonuçlarının; başarılı ve uzun ömürlü olması için günümüzün modern robotik teknolojisi ile diz protezi cerrahisinin uygulanması önerilmektedir.
Robotik yöntemle yapılan kısmi diz protezi ameliyatında; ameliyatın planlanması, kemik kesi oranlarının hesaplanması, protezin dize en uygun konum ve açıdan yerleştirilmesi gibi hassasiyet gerektiren tüm hassas süreçler yüksek doğrulukla gerçekleştirilmektedir.
Ameliyat esnasında diz ekleminin 3 boyutlu olarak görüntülenmesini sağlayan robotik sistemler kısmi diz protezi ameliyatlarında; kemik hazırlığı, implant bileşen hizalaması ve yumuşak doku dengesinin doğruluğunu arttırmaktadır. Robotik diz protezi hakkında detaylı bilgilerin yer aldığı yazımıza ulaşmak için tıklayınız.
Kısmi diz protezi ameliyatımda kullanılacak olan teknik nedir?
Kısmi diz protezi ameliyatına genellikle iki teknik ile uygulanmaktadır. Bunlar; mekanik hizalama ve kinematik hizalamadır.
Mekanik olarak hizalanan diz protezlerinde, implantlar tüm hastalar için ortalama bir konumda yerleştirilmektedir. Ancak her bireyin diz yapısı farklı olduğundan ortalama olarak yerleştirilen implantlar hastalarda; ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olabilmektedir. Ayrıca mekanik olarak hizalanmış kısmi diz protezleri, dizin-bacağın doğal hizalamasının ve hareket açıklığının değişmesine neden olmaktadır.
Kinematik teknikle yapılan kısmi diz protezi ameliyatları günümüzde robotik teknoloji daha da hassas ve doğru şekilde gerçekleştirilmektedir. Kinematik hizalama, hastaya özgü bireyselleştirilmiş diz protez ameliyatı tekniğidir. Robotik yardımlı kinematik kısmi diz protezlerinde, implant her hastanın diz eklem hattına özgü olarak hizalanmaktadır. Böylece kinematik hizalama tekniği ile yapılan ameliyatlar sonrasında; hastaların diz hareket ve fonksiyonlarında daha belirgin rahatlama görülmektedir. Ancak unutmayın ki; kinematik hizalama tekniğiyle yapılan diz protezi ameliyatlarını gerçekleştirecek olan cerrahın uzmanlığı da ameliyatın başarısında oldukça önemlidir.
Kısmi diz protezi ameliyatımda kullanılacak olan protezin markası ve özellikleri nelerdir?
Başarılı bir kısmi diz ameliyatından bahsetmek için ameliyat sonrası hastalarının beklentilerinin karşılanmış olmalıdır. Bu noktada ise protez markasının seçiminin önemi de unutulmamalıdır. Protez markalarının seçilmesinde protezin; teknik özellikleri, fonksiyonları, dayanıklılığı ve bireyin fizyolojik yapısına uygunluğu göz önünde bulundurulmalıdır.
En önemlisi yıllar boyunca güvenle hareket etmelerini sağlayacak protezlerin seçilmesidir. Hastaların tüm beklentilerini karşılayacak uzun ömürlü ve yüksek performanslı JOURNEY II, diz protezlerinde son nesil teknoloji ile üretilmiş kısmi diz protezlerindendir.
JOURNEY II; klasik diz protezlerinden farklı olarak hastaların günlük hayatlarında aktif hareket edebilmelerini için tasarlanmıştır. Kişilerin fizyolojik eklem yapısının özel bir simülasyon ile taklit edildiği JOURNEY II diz protezlerinde, dayanıklılığı yüksek oksinyum maddesi kullanıldığından protez ömrü de uzundur. Ayrıca klasik diz protezlerine göre %20 daha hafif olup, metal alerjisine de neden olmamaktadır.
Diz protezi ameliyatı sonrası nelere dikkat etmeliyim?
Diz protezi ameliyatı öncesi hastaların yaygın hatalarından biri ameliyat sonrası için hazırlık yapmamalarıdır. Hastaların, ameliyat sonrasına yönelik ortopedi doktorlarından bilgi almaları ve önerileri uygulamaları önemlidir. Unutmayın ki; iyileşme, bir süreçtir. Başarılı bir iyileşme süreci için doktorunuz ve fizyoterapistiniz tarafından verilen önerilere uymaya özen gösterin.
Diz protezi ameliyatı sonrası tam olarak iyileşmeniz aylar sürebilmektedir. Ameliyat sonrası uymanız gereken adımları erkenden bırakmanız ise iyileşme sürecinin başa dönmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle, hastaneden çıktığınızda nasıl bir yol takip edeceğinize dair planınızın olması önemlidir. Diz protezi ameliyatı sonrası dikkat etmeniz gereken noktalardan bazıları şunlardır:
- Doktorunuz tarafından reçete edilen ağrı kesici ilaçlar belirtilen doz ve zamanda kullanılmalıdır.
- Belli bir süre baston ve yürüteç gibi aletlerden destek alınması gerekebilir.
- Ameliyatın üzerinden çok geçmeden dizin üzerine aşırı yük binecek hareketler veya riskli olabilecek aktiviteler yapılmamalıdır.
- En önemli nokta ise doktor ve fizyoterapistler tarafından önerilen egzersizlerin düzenli yapılmasıdır.
Rehabilitasyon süreci ameliyattan hemen sonra başlamaktadır. Bu süreçte fizyoterapistiniz size ilk olarak yatakta yapabileceğiniz diz hareketlerini göstermektedir. Ayrıca hastaneden ayrılmadan önce; fizik tedavi ve rehabilitasyon programınızı ve evde yapmanız gereken egzersizler planlanmaktadır.
Unikondiler Diz Protezi Ameliyatının Avantajları Nelerdir?
Kısmi diz protezi ameliyatları dizdeki sağlıklı doku ve kemikler korunup, yalnız hasarlı bölüme protez yerleştirildiği için ameliyat sonrası diz eklem hareket açıklığı ve fonksiyonu daha iyi korunmaktadır.
Birçok çalışma, kısmi diz protezi ameliyatı için uygun olan adayların ameliyat sonuçlarının iyi olduğunu göstermektedir. Unikondiler diz protezinin total diz protezine göre avantajları şunlardır:
- Daha hızlı iyileşme,
- Ameliyattan sonra daha az ağrı,
- Daha az kan kaybı,
- Daha düşük enfeksiyon ve kan pıhtılaşması riskidir.
Ayrıca, dizin sağlıklı kısımlarındaki kemik, kıkırdak ve bağlar korunduğundan, birçok hasta kısmi diz protezinin total diz protezinden daha doğal olduğunu ve dizin bükülme fonksiyonunun daha iyi olduğunu ifade etmektedir.
Kısmi Diz Protezi Ameliyatı Riskleri Nelerdir?
Herhangi bir cerrahi prosedürde olduğu gibi, kısmi diz protezi ameliyatlarında da riskler vardır. Kısmi diz protezi ameliyatında oluşabilecek risklerden bazıları şunlardır:
- Bacak damarlarındaki kan pıhtılarının oluşması,
- Ameliyatlı bölgede deride veya yaranın derinliklerinde enfeksiyon,
- Sinir veya damar yaralanması,
- Anestezi riskleri.
Eğer siz de diz kireçlenmesi nedeniyle dayanılmaz diz ağrıları yaşıyorsanız; diz kireçlenmesi tedavisi hakkındaki sorularınızı sosyal medya hesaplarımız üzerinden bize iletebilirsiniz. Ayrıca kısmi diz protezi ve diz kapağı protez ameliyatı hakkında bilgi almak için iletişime geçebilirsiniz.
