Diz Kapağı Arkası Ağrısı Neden Olur ve Nasıl Geçer?

Diz kapağı arkası ağrısı, diz kapağı kemiğinin (patella) arka kısmında oluşan ağrıyı ifade etmektedir. Bu bölgede oluşan sorunlar genellikle dizin ön kısmında ve diz kapağı çevresinde ağrı şeklinde hissedilir. Diz kapağı ağrılarının çeşitli nedenleri olabilmektedir. Örneğin, genç yaşta görülen diz kapağı arkası ağrısının nedeni patellofemoral ağrı sendromu yani diğer adıyla koşucu dizi olabilirken, ilerleyen yaşlarda görülen diz kapağı arkası ağrısının nedeni patellafemoral eklem kireçlenmesi olabilir. Bu noktada önemli olan diz kapağı arkası ağrısının neden kaynaklandığı ve ağrıya eşlik eden diğer belirtilerin neler olduğudur.

Eğer siz de diz kapağı arkası ağrısı nedeniyle merdiven inip çıkarken, oturup kalkerken veya günlük diğer aktiviteleriniz sırasında zorlanıyorsanız; bu yazımızda diz kapağı arkası ağrısı neden olur? Diz kapağı arkası ağrısı için hangi bölüme gidilir? Diz kapağı arkası ağrısı nasıl geçer? gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

İçindekiler

• Diz Anatomisi: Diz Kapağı Neresidir?
• Diz Kapağı Arkası Ağrısı Neden Olur?
• Patellofemoral İnstabilite (Diz Kapağı Çıkığı)
  • Diz Kapağı Çıkığı Nedenleri
• Diz Kapağı Çıkığı Belirtileri
  • Patellofemoral Eklemde Kireçlenme
    • Patellofemoral Eklemde Kireçlenme Nedenleri
    • Patellofemoral Eklemde Kireçlenme Belirtileri
  • Patellofemoral Ağrı Sendromu (Koşucu Dizi)
    • Patellofemoral Ağrı Sendromu Nedenleri
    • Patellofemoral Ağrı Sendromu Belirtileri
• Diz Kapağı Arkası Ağrısı Nasıl Geçer?

Diz Anatomisi: Diz Kapağı Neresidir?

Diz anatomisi kemikler, kaslar, eklem kıkırdağı, eklem zarı, kirişler, bağlar ve menisküsler diz eklemini oluşturan yapılardır. Diz eklemi, tibiofemoral ve patellofemoral olmak üzere iki ayrı eklemden oluşmaktadır. Tibiofemoral eklem, uyluk (femur) ile kaval (tibia) kemikleri arasındaki eklem olup medial (iç taraf) ve lateral (dış taraf) olmak üzere iki farklı bölüme ayrılmaktadır.

Patellofemoral eklem ise diz kapağı kemiği (patella) ve uyluk kemiği olan femurun diz bölgesinde patella ile teamas ettiği bölgeden meydana gelmektedir. Peki, diz kapağı neresidir?

Resim 2’de de görüldüğü gibi diz kapağı kemiği (patella), dizin ön kısmındaki yassı ve küçük kemiktir ve bu kemik, uyluk kemiği femurun uç kısmında “troklear oluk” olarak ifade edilen küçük oluğun içinde yer almaktadır (Resim 2- sağ).

Diz eklemini oluşturan tüm kemik yüzeylerinde olduğu gibi diz kapağı kemiğinin alt kısmı da kıkırdakla kaplıdır. Kıkırdağın pürüzsüz ve kaygan dokusu diz kapağının femurdaki oluk bölgesinde yukarı ve aşağı kaymasını sağlamaktadır (Resim 2-sol). Bu yapı sayesinde ise bizler dizimizi bükme ve düzeltme hareketini rahatlıkla yapabilmekteyiz.

Diz kapağı kemiği ve eklem yapısında oluşan bazı hasarlar kişilerin diz kapağı arkasında ağrıya neden olabilmektedir. Peki, diz kapağı arkası ağrısının nedenleri nelerdir?

Diz Kapağı Arkası Ağrısı Neden Olur?

Diz kapağı arkasında oluşan ağrının çeşitli nedenleri olabilir. Bunlar; patellofemoral instabilite (diz kapağı çıkığı),patellofemoral eklemde kireçlenme ve patellofemoral ağrı sendromu diğer adıyla koşucu dizidir.

Ancak bu noktada merak edilen sorulardan biri; sizin diz kapağı arkası ağrınızın hangi durumdan kaynaklandığıdır. Aklınızdaki soruların cevaplarına ulaşmak için diz kapağı arkasında ağrıya neden olan bu üç durumun nedenleri ve belirtilerini gelin birlikte inceleyelim.

Patellofemoral İnstabilite (Diz Kapağı Çıkığı)

Diz kapağı kemiğinin (patella) instabilite nedeniyle tamamen veya kısmen femurdaki troklear oluk bölgesinden kayıp çıkması  “diz kapağı çıkığı” olarak ifade edilmektedir (Resim 3).

Dikkat: Diz kapağının uyluk oluğundan çıkarak sağlıklı hizalama şeklini kaybetmesi yani diz kapağı çıkığının meydana gelmesi dizi yerinde tutan yumuşak kas ve bağ dokularına da zarar verebilmektedir.

Patellofemoral İnstabilite (Diz Kapağı Çıkığı) Nedenleri

Diz kapağı çıkığının nedenleri şunlardır:

• Anatomik kusur: Düztabanlık ve diz kapağı kemiği şeklindeki konjenital (doğuştan gelen) anormallikler diz ekleminin yanlış hizalanmasına neden olabilmektedir.
• Yüksek Q açısı:  Q açısı, kalçalar ve dizler arasındaki açı olarak ifade edilmektedir. Yüksek Q açısı çarpık bacak hastalarında olduğu gibi sıklıkla diz kapağında bozuk duruş ve hizalanmaya neden olmaktadır.

• Diz kapağı eklem kireçlenmesi (Patellofemoral Artroz):  Diz kapağı eklem kireçlenmesi, diz kapağının arkasındaki eklem kıkırdağının yıpranıp bozulması sonucunda ortaya çıkmaktadır.
• Kas dengesizliği:  Bacak ön uylukta bulunan kuadriseps kasının zayıf olması da diz kapağının hizalanmasını bozarak, patellanın kısmen veya tamamen yerinden çıkmasına neden olabilmektedir.
• Ayrıca spor faaliyetlerine katılan genç bireylerde diz kapağı çıkığı daha fazla görülmektedir.

Diz Kapağı Çıkığı Belirtileri

Patellofemoral instabilite (diz kapağı çıkığı), oturma pozisyonundan ayağa kalkıldığında ağrıya ve dizin bükülebileceği hissine neden olabilmektedir. Diz kapağı kısmen veya tamamen kaydığında; şiddetli ağrı, şişlik, morarma, gözle görülür şekil bozukluğu ve dizde fonksiyon kaybı görülmektedir. 

Patellofemoral Eklemde Kireçlenme

Diz kapağı eklemindeki kıkırdakların zamanla aşınarak deforme olmasına, “patellofemoral artroz” veya “diz kapağı kireçlenmesi” denir.

Diz kapağı kemiği altındaki kıkırdak yapının özelliğini kaybetmesi sonucunda kişilerin özellikle merdiven inip çıkmak, çömelmek gibi günlük aktivitelerindeki hareketleri ağrılı hale gelmektedir.

Patellofemoral Eklemde Kireçlenmenin Nedenleri

Patellofemoral eklemdeki kireçlenmenin birden fazla nedeni olabilmektedir. Bunlar:

• Displazi: Displazi, diz kapağı kemiği femurun troklear oluğuna tam olarak oturmadığında ortaya çıkmaktadır. Bu durum diz hareket ettiğinde kıkırdak üzerindeki baskıların artması sonucunda kıkırdağın aşınmasına neden olmaktadır.
• Diz Kapağı Kırığı: Diz kapağı kırıkları (patella kırıkları) genellikle kemiğin alt tarafını kaplayan ve koruyan eklem kıkırdağına zarar vermektedir. Diz kapağı kırığı iyileştiğinde bile eklem yüzeyi tamamen pürüzsüz olmayabilir. Bu durum ise diz kapağı uyluk yüzeyine doğru hareket ettiğinde sürtünmeyle birlikte kireçlenmeye neden olabilir.

Patellofemoral Eklemde Kireçlenme Belirtileri

Diz kapağı eklem kireçlenmesinin en temel belirtisi ağrıdır. Diz kapağı eklemi yani patellafemoral eklem dizin ön kısmında olduğundan ağrı genellikle bu kısımda görülmektedir. 

Ağrı çoğu zaman diz çökme, çömelme, merdiven inip çıkma, alçak bir sandalyeden kalkma gibi diz kapağına baskı yapan aktivitelerde ağrı ortaya çıkmaktadır. Ancak istirahatte veya hiçbir aktivite olmadan görülebilmektedir.

Kireçlenme ilerlediğinde ise diz bükülüp düzeltildikten sonra diz kapağında sıkışma olabilmektedir. Ayrıca diz hareket ettirildiğinde “krepitus” adı verilen çatırtı hissi de oluşabilmektedir. Krepitus bazen ağrılıdır ve çatırtı sesi diğer insanların duyabileceği kadar yüksek olabilmektedir. 

Patellofemoral Ağrı Sendromu (Koşucu Dizi)

Patellofemoral ağrı sendromu, dizin ön kısmında ve/veya diz kapağının (patella) çevresinde oluşan ağrıları ifade etmektedir. Bazen “koşucu dizi” olarak adlandırılan bu durum, genç yaşta diz arkası ağrısı neden olur? sorusunun cevaplarından biridir. Özellikle; koşma, atlama, kayak, bisiklet sürme ve futbol sporlarıyla ilgilenen kişilerde daha sık görülmektedir.

Patellofemoral Ağrı Sendromu Nedenleri

Patellofemoral ağrı sendromunun kesin bilinen bir nedeni yoktur. Ancak diz kapağı kemiği ağrı sendromu ile ilişkilendirilen durumlardan bazıları şunlardır: 

• Diz kapağının hizalanması ile ilgili sorunlar.

• Düztabanlık.
• Aşırı kullanım. Koşma veya atlama sporları diz ekleminize tekrarlayan baskı uygulamaktadır. Ve bu durumda diz kapağı altında tahrişe neden olabilmektedir.
• Kas dengesizlikleri veya zayıflıkları. Patellofemoral ağrı, kalça ve dizin etrafındaki kaslar diz kapağına düzgün bir şekilde hizalanmadığında ortaya çıkabilmektedir.
• İncinme. Çıkık veya kırık gibi diz kapağı travmaları patellofemoral ağrı sendromuna neden olabilmektedir.

Patellofemoral Ağrı Sendromu Belirtileri

Patellofemoral ağrı sendromunun en sık görülen belirtisi, dizin ön kısmında ve diz kapağı çevresindeki ağrıdır.  Sağ ve/veya sol diz kapağı arkası ağrısı genellikle yavaş yavaş başlamakta ve genellikle aktiviteye bağlı olarak oluşabilmektedir. Diğer yaygın görülen belirtiler ise şunlardır:

• Merdiven çıkma, koşma, zıplama veya çömelme gibi dizleri tekrar tekrar büken egzersizler ve aktiviteler sırasında ağrı.
• Sinemada veya uçağa binerken olduğu gibi, uzun bir süre dizlerinizi bükerek oturduktan sonra dizin ön tarafında oluşan ağrı.
• Aktivite düzeyindeki veya yoğunluğundaki, oyun yüzeyindeki veya ekipmandaki bir değişiklikle ilgili ağrı.
• Merdiven çıkarken veya uzun süre oturup ayağa kalktıktan sonra dizinizden gelen çıtırtı veya çatırdama sesleri.

Diz Kapağı Arkası Ağrısı Nasıl Geçer?

Diz kapağı arkasında oluşan ağrının tanısı için kişinin öncelikle deneyimli bir ortopedi doktoru tarafından fiziksel muayenesinin yapılması; belirtilerin değerlendirilmesi; röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MR), bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik tetkik sonuçlarının incelenmesini gerekmektedir.

Diz kapağı arkası ağrısı nasıl geçer? Sorusunun temelinde ağrıya neden olan hasarın ne olduğu yani neyden kaynaklandığı yer almaktadır. Yukarıdaki bölümlerde de bahsettiğimiz gibi diz kapağı arkası ağrısının birçok nedeni olabilmektedir.

Diz ağrısı tedavisinin belirlenebilmesi için öncelikle ağrıya neden olan durumun teşhis edilmesi ve tedavi seçeneklerinin bu doğrultuda değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak, bu endişelenilecek bir durum değildir. Diz kapağı arkası ağrısına neden olan hasarın derecesine göre uygulanabilecek cerrahi ve cerrahi dışı (Diz İğnesi, Fizik tedavi ve İlaç tedavisi) tedavi seçenekleri bulunmaktadır.

Siz de diz kapağınızın arkasında oluşan ağrılar nedeniyle günlük hayatınızda zorluklar yaşıyorsanız ve “diz kapağı arkası ağrısı nasıl geçer?”  sorusuna yanıt arıyorsanız; öncelikle Ortopedi ve Travmatoloji bölümüne başvurarak ağrının altında yatan nedenin belirlenmesi gerektiğini unutmayınız.

Diz kapağı arkası ağrısı tanı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi almak için bize ulaşabilir; sorularınızı sosyal medya hesaplarımız üzerinden bizimle paylaşabilirsiniz.