Eklem Kireçlenmesi; eklemin zamanla yıpranması ve aşınması nedeniyle omuzlar, parmaklar, kalça ve dizler dahil herhangi bir eklemde meydana gelebilir. Genellikle kireçlenme problemi yaşayan hastalar, orta dereceli hareketlerden sonra bile eklemlerinde ağrı hissederler. Diz eklemi, kireçlenmenin en yaygın görüldüğü eklemlerden biridir ve sıklıkla diz ağrısı yakınmalarıyla kendini gösterir. Kireçlenme, uzun süreli diz ağrılarının en yaygın nedeni olsa da her diz ağrısının kireçlenme kaynaklı olduğu düşünülmemelidir. Diz ağrısının birçok farklı nedeni olabilir.
Diz ekleminde sertlik ve şişlik, diz hareketlerinde kısıtlılık, hareket sırasında dizde çıtırtı sesi, diz ekleminde veya bacaklarda şekil bozukluğu gibi belirtiler kireçlenmeyi işaret ediyor olabilir. Diz kireçlenmesi, diz ekleminde oluşan hasara göre 1-4 arasında derecelendirilir. Sağlıklı bir diz bu aralığa dahil değildir ve genellikle ‘’0’’ olarak nitelendirilir. En yüksek derece olan 4. evre ise, “şiddetli” diz kireçlenmesi anlamına gelir. 4. evreye kadar ilerlemiş olan bir diz kireçlenmesi, şiddetli diz ağrısına neden olur ve diz ekleminin hareket yeteneğini bozar.
Normal diz sağlığı olarak kabul edilen aşamada, dizde kireçlenme belirtisi görülmez ve eklem herhangi bir bozulma veya ağrı olmaksızın işlev görmeye devam eder.
Derece 1: Küçük Şişlikler
1.derece diz kireçlenmesi olan kişilerde kemik mahmuzları da denilen küçük kemik çıkıntılarının (osteofit) oluşmaya başladığı görülür. Kemik çıkıntıları, genellikle eklem bölgesinde kemiklerin bir araya geldiği yerde oluşan düzensiz kemik büyümeleridir. Bu kemik çıkıntıları eklem iltihabı gibi nedenlerle de ortaya çıkabilir. Eklemdeki kıkırdak doku bozulmaya başladığında, vücudumuz bu kaybı telafi etmeye çalışır ve genellikle var olan kemiklerin uçlarında düzensiz kemik büyümeleri oluşur. 1.derece diz kireçlenmesi olan bir kişi, eklemlerinde küçük bir aşınma olması nedeniyle genellikle herhangi bir ağrı veya rahatsızlık hissetmez.
1. Derece Kireçlenme Tedavisi
Kireçlenmenin hastayı rahatsız eden bir belirtisi olmazsa, genellikle 1. aşama kireçlenme herhangi bir tedavi gerektirmez. Bununla birlikte, kireçlenmeye yatkınlığınız varsa veya yüksek risk altındaysanız, doktorunuz kireçlenme belirtilerini hafifletmek ve ilerlemesini yavaşlatmak için çeşitli takviyeler veya bir egzersiz programı önerebilir.
Derece 2: Hafif Kireçlenme
2. derece kireçlenme, diz kireçlenmesinin “hafif” bir aşaması olarak kabul edilir. Bu aşamada diz ekleminin röntgeni çekildiğinde, kemik çıkıntılarının (osteofit) daha fazla büyüdüğü görülür. Kıkırdak genel olarak sağlıklıdır, yani kemikler arasındaki boşluk normaldir ve kemikler birbirine sürtünmez. Bu aşamada, eklem sıvısı (sinoviyal sıvı) da tipik olarak normal bir eklem hareketi için yeterli seviyede mevcuttur. Ancak 2.derece kireçlenme, hastaların ilk belirtileri yaşamaya başlayabileceği aşamadır. Uzun bir yürüyüşten veya koşudan sonra ağrı, birkaç saat hareketsiz kaldığında eklemde daha fazla sertlik, diz çökerken veya eğilirken hassasiyet hissedilebilir.
2. Derece Hafif Kireçlenme Tedavisi
Hafif diz kireçlenmesini belirten 2. derece kireçlenmede, herhangi bir belirti yaşadığınızda doktorunuzla konuşmayı ihmal etmeyin. Doktorunuz durumu erken aşamada teşhis edebilir ve durumun ilerlemesini önlemek için bir tedavi planı oluşturabilir. Birkaç farklı tedavi yolu, kireçlenmenin bu evresinin neden olduğu ağrı ve rahatsızlığın giderilmesine yardımcı olabilir. Fazla kiloluysanız, diyet ve egzersiz yoluyla fazla kilonun neden olduğu belirtiler hafifletilebilir ve yaşam kalitenizi artırabilirsiniz. Fazla kilolu olmayanlar bile planlı bir egzersizden fayda sağlayabilir. Düşük etkili aerobik ve kuvvet antrenmanları, eklem çevresindeki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir, bu da dengeyi artırır ve ek bir eklem hasarı oluşma riskini azaltır. Diz çökmek, çömelmek veya zıplamaktan kaçınarak ekleminizi aşırı hareketten koruyabilirsiniz. Diz atelleri ve sargılar dizinizin sabitlenmesine yardımcı olabilir. Ayakkabı ekleri (tabanlık), bacağınızı yeniden hizalamaya ve ekleminize uyguladığınız baskının bir kısmını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bazı insanlar hafif ağrı kesici ilaçlara ihtiyaç duyabilir, bunlar genellikle egzersiz gibi ilaç dışı tedavilerle birlikte kullanılır. Örneğin, ağrı kesici olarak NSAID’ler (Steroid yapıda olmayan anti-inflamatuar ilaçlar) veya asetaminofen (tylenol gibi) almanız gerekiyorsa, egzersiz yapmak, kilo vermek ve dizinizi gereksiz stresten korumayı da denemelisiniz. Bu ilaçlarla uygulanan uzun süreli tedavi başka sorunlara neden olabilir. Ağrı kesici ilaçların uzun süre kullanılması mide ülserlerine, kardiyovasküler problemlere, böbrek ve karaciğer hasarına neden olabilir. Asetaminofen almak karaciğer hasarına neden olabilir.
Derece 3: Orta Derece Kireçlenme
3.derece kireçlenme, “orta” derece diz kireçlenmesi olarak sınıflandırılır. Bu aşamada kemikler arasındaki kıkırdakta hasar oluşmaya ve kemikler arasındaki boşluk daralmaya başlar. Dizlerinde 3. derece kireçlenme olan kişiler yürürken, koşarken, dizlerini bükerken veya diz çökerken çok sık ağrı yaşarlar. Ayrıca uzun süre oturduktan sonra veya sabah uyandıklarında eklem sertliği yaşayabilirler. Uzun bir süre yapılan hareketlerden sonra da eklem şişmesi görülebilir.
3. Derece Kireçlenme Tedavisi
Farmakolojik olmayan tedaviler ve ağrı kesiciler artık fayda sağlamazsa, doktorunuz kortikosteroidler olarak bilinen bir ilaç sınıfı önerebilir. Kortikosteroid ilaçlar, etkilenen eklemin yakınına enjekte edildiğinde kireçlenme ağrısını hafiflettiği gösterilen bir hormon olan kortizon içerir. Kortizon ilaç olarak kullanılmaktadır, aynı zamanda vücudumuz tarafından doğal olarak da üretilir. Bazı kortikosteroid enjeksiyonları yılda üç veya dört kez uygulanabilir. Bazıları ise yalnızca bir kez uygulanır. Kortikosteroid enjeksiyonunun etkileri yaklaşık iki ay içinde geçer. Kortikosteroid enjeksiyonlarının kullanımına dikkat edilmelidir. Araştırmalar, uzun süreli kullanımın eklem hasarını daha da kötüleştirebileceğini göstermektedir. Bu ağrı giderici yöntemler artık işe yaramıyorsa, daha etkili reçeteli ağrı kesici ilaçlar 3.derece kireçlenmede artan ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Kısa vadede, bu ilaçlar orta ila şiddetli ağrıları tedavi etmek için kullanılabilir. Bununla birlikte, bu ilaçlar uzun süreli kullanım için önerilmemektedir. Bu ilaçların yaygın yan etkileri mide bulantısı, uyku hali ve yorgunluktur.
Diz Kireçlenmesi için cerrahi olmayan tedavilere (fizik tedavi, kilo kaybı, ağrı kesici kullanımı) yanıt vermeyen kişilerde enjeksiyon yöntemleri denenebilir. Diz ağrıları için enjeksiyon yöntemleri arasında eklem içi kortizon enjeksiyonları, trombositten zengin plazma (TZP) enjeksiyonları, kök hücre enjeksiyonları, kriyoanaljezi ile dizde sinir bloğu gibi farklı uygulamalar da bulunur. Trombositten zengin plazma enjeksiyonları, yavaş ancak uzun süreli etki gösterir. Kök hücre enjeksiyonlarında ise kök hücreler bölgedeki hasarlı kıkırdak dokusuna dönüşerek doku yenilenmesi sağlar. Ameliyatsız tedavi yöntemlerinden olan bu yenileyici tedaviler, kireçlenmenin durumuna göre etkili ve güncel tedavi yöntemlerindendir.
Derece 4 : Şiddetli Diz kireçlenmesi
4. aşama eklem kireçlenmesi “şiddetli” diz kireçlenmesi olarak kabul edilir. Dizin 4. aşama kireçlenmesinde kişiler, yürüdüklerinde veya hasarlı eklemi hareket ettirdiklerinde büyük ağrı ve rahatsızlık hissederler. Bunun nedeni, kemikler arasındaki eklem boşluğunun önemli ölçüde azalmasıdır. Bu şiddetli diz kireçlenmesi aşamasında kıkırdak doku neredeyse tamamen kaybolur, eklemi sert ve hareketsiz bırakır. Kaliteli eklem sıvısı (sinoviyal sıvı) önemli ölçüde azalır ve artık eklemin hareketli parçaları arasındaki sürtünmeyi azaltmaya yardımcı olmaz. Eklemler birbirine sürtünmeye başlar. Bu evrede diz ağrısı, hareketlerde kısıtlılık gibi yakınmalar fazladır ve günlük işleri yerine getirmede zorluk yaşanır.
4. Derece Eklem Kireçlenmesi Tedavisi
Diz kireçlenmesinin derecelerinden sonuncusu olan 4.derece şiddetli diz kireçlenmesinde, diz eklemini yeniden şekillendirmek için ameliyat (osteotomi) uygulanabilir. Bu ameliyat, vücudunuzun ağırlığını, kemik çıkıntılarının olduğu ve kemik hasarının meydana geldiği noktalardan uzaklaştırır, böylece diz ekleminize binen basınç azaltılmış olur.
Şiddetli diz kireçlenmesi olan çoğu hasta için uzun süreli çözüm sağlayan en güvenilir yöntem ise tam diz protezi veya kısmi diz protezi ameliyatıdır. Diz protezi ameliyatı sırasında, doktor hasarlı eklemi çıkarır ve protez denilen yapay bir eklem ile değiştirir. Diz protezi ameliyattan sonrası iyileşme birkaç hafta veya birkaç ay sürer ve kapsamlı fiziksel terapi gerektirir.
Protezden en iyi verimin alınması, ağrısız ve doğal bir diz hissi yaşanması ve protezin uzun ömürlü olabilmesi hasta ve doktor için çok önemlidir. Diz protezi ameliyata karar verdiğinizde sizi bekleyen seçenekler ve göz önünde bulundurulması gereken noktalar vardır; Diz protezi ameliyat yapılırken kullanılan teknoloji, ameliyatta uygulanan cerrahi yöntem, Kullanılacak protezin özellikleri.
Robotik cerrahi sistemi, hastanın eklem anatomisine en uygun protez yerleşimini tasarlama ve uygulama konusunda doktora yardım sağlayan üst düzey bir teknolojidir. Günümüzde robotik cerrahi ile; tam diz protezi, kısmi diz protezi ve diz protez revizyon ameliyatı en hassas ve güvenli şekilde uygulanmaktadır. Yeni nesil robotik cerrahi sistem ile hastalar diz ağrıları olmadan hareketli ve aktif günlerine çok daha kısa sürede dönmektedir.
Diz protezi ameliyatı olma kararı aldığınızda diz ağrılarından kurtulmak, hızlı iyileşmek, en iyi sonuçlara ulaşmak, protezinizi uzun yıllar rahatlıkla ve güvenle kullanmak en doğal isteğinizdir. Ameliyatla ilgili kararlar verilirken kişinin durumuna, gereksinimine ve ameliyattan beklentilerine göre herkes için ‘’en iyi seçim’’ farklı olabilir. Sonuç olarak en doğru karar sizin ve doktorunuzun birlikte vereceği karar olacaktır.
Diz kireçlenmesi ve hayatı kısıtlayan diz ağrılarından şikayetçiyseniz kendiniz için bir adım atın ve harekete geçin. Bunun bir yolu da Diz Ağrınızı Değerlendirme Testi (Oxford). dir. Sitemizde bulunan Diz Ağrınızı Değerlendirme Testi (Oxford) testini yaparak dizinizin işlevsel durumunu değerlendirebilir ve diz ağrınızın tedavisi ile ilgili bilgi edinebilirsiniz. Sizin için en uygun ve etkili tedavi için Op. Dr. Kayhan Turan ve uzman ekibimiz ile iletişime geçebilirsiniz.
