Tam diz protezi, yeni nesil teknoloji ile birlikte kullanılan malzeme ve cerrahi tekniklerdeki gelişmeler sayesinde tıpta en başarılı ameliyatlardan biri haline gelmiştir. Bu teknolojik gelişmeler hastaların hastanede kalış sürelerinin kısalmasını, daha ağrısız bir iyileşme süreci geçirmelerini ve hareket özgürlüklerini geri kazanmalarını sağlamaktadır. Ancak, bu ameliyatlar sonrasında iyileşme sürecini yönetme konusunda hastaya oldukça fazla sorumluluk düşer. Başarılı bir ameliyat için ameliyatın doğru teknikle yapılması, kullanılan protez ve doktor tecrübesi her ne kadar önemli faktörlerse, hastanın ameliyat sonrası çabası ve yapması gerekenleri yerine getirmesi de o kadar önemlidir.

En zor dönem ameliyattan sonraki ilk haftadır. Rahat ve daha ağrısız bir iyileşme süreci için hastanın da yapması gereken şeyler bulunmaktadır. Tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecine dikkat ettiğinizde, diz işlevinizi hızlı şekilde geri kazanma yolunda önemli adımlar atmış olursunuz. Ameliyat sonrası gerekli bakım kurallarına uyan hastalar, tam diz protezinden sonra daha iyi bir yaşam kalitesine sahip olabilirler.

Ameliyattan sonraki en zor kısımlardan biri endişelerinizi yenmektir. Tam diz protezi ameliyatı ile ilgili kafanızda şu sorular oluşabilir:

Ameliyattan sonra ağrılarım devam eder mi?

Ameliyattan sonra ne yapabilirim?

Ameliyatın başarılı olduğundan nasıl emin olabilirim?

İyileşme sürecim sırasında nereden yardım alabilirim?

Tam diz protezinden ihtiyacınız olan en iyi sonuçları elde etmenin anahtarı, iyileşmeniz ve rehabilitasyonunuz için iyi düşünülmüş bir plana sahip olmaktır. İşte ameliyat sonrası iyileşme sürecinizi kolaylaştıracak ipuçları:

-Ameliyatlı dizinizin güvende olduğundan emin olun

Ameliyat sonrası iyileşme sırasında düşmeniz ya da herhangi bir kaza, iyileşme sürenizi önemli ölçüde uzatabilir. Düşmeleri ve kazaları önlemek ve evinizi daha güvenli bir hale getirmek için:

-Daha rahat olmanızı sağlayacak bir yaşam alanı kurun.

-Duş veya küvete güvenlik çubukları takın.

-Merdivenlerin kaygan olmadığından emin olun.

-Banyoda destek olması için tabure kullanın.

-Takılıp düşme tehlikesi oluşturabilecek gevşek halı ve kilimleri kaldırın.

-Ağrı ve enfeksiyona karşı önlem alın

Ameliyat sonrası eve gittiğinizde ilk zamanlarda ağrılarınız için ilaç tedavisi alabilirsiniz. Ağrı kesici ilaçlarınızın yanı sıra gerekli antibiyotikleri veya doktorunuzun size verdiği ilaçları düzenli almak çok önemlidir. Ağrınız iyi yönetildiğinde daha rahat hareket edebilirsiniz. Düzenli hareket etmek ve egzersizlerinize bağlı kalmak, daha başarılı şekilde iyileşmenize yardımcı olacaktır. Enfeksiyon belirtileri olup olmadığını gözlemlemek de tam diz protezi sonrası iyileşme süreci için önemlidir. Eğer ameliyatlı bölgenizde; giderek artan ağrı, kızarıklık, hassasiyet ve akıntı gibi enfeksiyon belirtilerini (enfeksiyon-link) fark ediyorsanız derhal doktorunuza başvurmayı ihmal etmeyin.

-Ekleminizi hareketli tutun

Aktif kalmak ile kendinizi çok fazla zorlamamak arasında bir denge kurmaya çalışın. Tam diz protezi sonrası iyileşme döneminde, her gün egzersizlerinizin biraz daha kolaylaştığını fark etmelisiniz. Normalde ağrıyı hafifletmek için eklemlerimizi ve kasları dinlendirmemiz gerektiğini düşünebiliriz, ancak protez ameliyatı sonrası eklemleri hareketli tutmak daha az acı hissetmeyi sağlayacaktır. Hafif hareket ve egzersizler aynı zamanda kan dolaşımının iyi bir şekilde devam etmesine, pıhtıların önlenmesine ve şişliğin azalmasına da yardımcı olur. Tam diz protezi ameliyatı sonrası fizik tedavi süreci de eklem hareketinin sağlanması için çok önemlidir.

 -Dizinizi uzatırken, hareket açıklığına odaklanın

Tam bir diz protezi ameliyatının ardından, bacağınız bükülü pozisyonda kalmaya daha yatkındır, bu nedenle bacağınızı uzatmaya çalıştığınızda direnç hissedebilirsiniz. Ancak dizin hareket açıklığının geri kazanılması gerekir. Dizinizi korumak, dizinizin etrafındaki destekleyici bağlar üzerindeki baskıyı azaltmak ve kaslarınızın düzgün çalışmasını sağlamak için diz uzatma hareketi önem taşır. Dizinizi hangi açıyla ve ne kadar uzatabileceğiniz hakkında doktorunuzun size verdiği tavsiyelere ve egzersizlere uymayı ihmal etmeyin.

-Dizinizdeki şişliği yönetin

Tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecinde bir miktar şişlik normaldir, ancak çok fazla şişlik olması ağrıyı ve diz sertliğini artırabilir ve dizin hareket açıklığının azalmasına neden olabilir. Bu nedenle şişliği nasıl yöneteceğinizi bilmek son derece önemlidir. Doktorunuz dizinizde meydana gelebilecek iltihaplanmayı kontrol etmeye yardımcı olacak ilaçlar yazacaktır, bu nedenle diz şişliğini kontrol altında tutmak için ilaçlarınızı düzenli olarak aldığınızdan emin olun. Ayrıca, dinlenirken dizinize buz uygulayarak da şişliği kontrol edebilirsiniz. Ek olarak, dinlenirken dizinizi yüksekte tutmak, eklemdeki kan akışını geçici olarak azaltmaya ve böylece şişmeyi azaltmaya yardımcı olabilir.

 -Kaslarınızı çalıştırın

Tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme süreniz boyunca kaslarınızı açmak ve yeniden çalıştırmak bir göreviniz haline gelir. En az saatte bir kontrollü şekilde; kaslarınızı bükmeli, düzeltmeli ve sıkmalısınız. Bu hareketler, kaslarınıza daha fazla işlev kazandırır ve yavaş yavaş güçlerini artırmaya yardımcı olur.

 -Yürüteç gibi yürümeye yardımcı cihazların kullanımını çok erken bırakmayın

Tam diz protezi ameliyatı sonrası hastalar genellikle yürüteç, koltuk değneği gibi yürümeye yardımcı olan cihazları erkenden bırakmak ister. Ancak, en azından aksamadan rahat şekilde yürüyene kadar bunları kullanmanız, iyileşme süreciniz için gereklidir. Vücudunuz hazır olmadan yürüteci bırakmanız yara dokusu oluşumuna ve dizlerinizde bükülmeye neden olabilir.

-İyi beslenin

Ameliyattan sonra ilk zamanlarda normalden daha yavaş hareket edeceğinizden, yemek yapmak ve beslenmek sizin için zor olabilir. Ancak, sağlıklı ve düzenli beslenme vücudunuza iyileşmesi için ihtiyaç duyduğu enerjiyi verir. Eklem ve kemik sağlığı için tüketilen besinler, tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecinin daha rahat ve ağrısız olmasına katkı sağlayacaktır.

Tam Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Tam diz protezi ameliyatı sonrası fizik tedavinin doğru ve tam bir şekilde yapılması, aktif bir yaşam tarzına hızlı bir şekilde dönebilmeniz için gereklidir. Ameliyatı takip eden 12 hafta iyileşme ve rehabilitasyon için çok önemlidir. Rehabilitasyon süreciniz ameliyattan uyanır uyanmaz başlar. İlk 24 saat içinde, fizyoterapistiniz yardımcı bir cihaz kullanarak ayağa kalkmanıza, yürümenize ve eklemi ameliyattan sonra yavaş ve nazikçe hareket ettiren bir cihaz olan CPM makinesi kullanmanıza da yardımcı olacaktır.

Tam diz protezi ameliyatı sonrası fizik tedavi sürecinin ikinci gününde, yardımcı bir cihaz kullanarak kısa mesafe ve kısa süre boyunca yürüyebilirsiniz. Hastaneden ne zaman ayrılabileceğiniz, büyük ölçüde ihtiyacınız olan fizik tedaviye, genel sağlık durumunuza, yaşınıza ve herhangi bir tıbbi sorun olup olmadığına bağlıdır. Tam diz protezi ameliyatı sonrası fizik tedavi sürecini ciddiye almanız; normal, aktif bir yaşam tarzına ne kadar çabuk dönebileceğinizi ve gelecekte dizinizin ne kadar iyi çalışacağını belirleyecektir. İyileşme sürecinizde, dizinize veya çevresindeki dokulara zarar verebilecek yüksek etkili (koşma, aerobik, kayak, basketbol, futbol) aktivitelerden kaçının. Diziniz zamanla yavaş yavaş iyileşmeye devam edecek ve ağrı azalacaktır.

Haftalara Göre Tam Diz Protezi Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kılavuzu:

Tam Diz Protezi Sonrası Ayakta Durmak ve Yürümek

• Tam diz protezi ameliyatınızla aynı gün veya ertesi gün yataktan kalkabilirsiniz; ancak, yeterli diz kontrolünüz yoksa, yürümeniz için biraz daha beklemeniz gerekebilir. Yürümek için yürüteçten destek alırken, öncelikle yürüteci ileri hareket ettirip ardından ameliyatlı bacağınızı ve sonra diğer bacağınızı hareket ettirmelisiniz. Topallamadan yürüyene kadar iki koltuk değneği veya baston kullanmanız gerekebilir. Kendinize güvendiğinizde evin etrafında koltuk değneği ile yürümeye başlayabilirsiniz.

Tam Diz Protezi Sonrası Oturmak

• Tam diz protezi sonrası oturmak için, sandalyeyi bacaklarınızın arkasında hissedecek kadar yakın durun ve ameliyatlı bacağı öne doğru yerleştirin. Yürüteci bırakın ve iki elinizle sandalyenin kollarına geri uzanın ve kendinizi yavaşça sandalyeye indirin.

Tam Diz Protezi Sonrası Merdiven Çıkıp-İnmek

• Bir elinizle koltuk değneğini tutun ve diğer elinizle merdiven kolunu tutun. Yukarı çıkarken, ameliyatlı olmayan bacağınızı önce yukarıdaki basamağa, ardından ameliyatlı bacağınızı ve koltuk değneğinizi yerleştirin. Merdiven inerken ise, ameliyatlı bacağınızı koltuk değneğiniz ile birlikte önce aşağıdaki basamağa koyup, ardından diğer bacağınızı atın.

Tam Diz Protezi Ameliyatı Geçiren Hastanın Bakımı

Tam diz protezi ameliyatını kendiniz geçirmemiş olsanız bile, bu ameliyatı geçiren kişiye uygulanacak bakım konusunda da bilmeniz gerekenler vardır. Tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme süreci, özellikle arkadaşların ve aile üyelerinin yardımı olmadan zor olabilir. Çoğu insan için evdeki ilk birkaç gün en zor olanıdır. Ameliyat geçiren hasta, muhtemelen yorgun ve ağrılı olacaktır. Bu, onların size en çok ihtiyaç duyduğu zamandır. Bu süreçte; sabırlı olmak çok önemlidir. Tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecini sorunsuz hale getirmeye yardımcı olmak için yapabileceğiniz bazı temel uygulamalar şöyledir:

1. Temel bilgilerle başlayın

Evi önceden hazırlamak, tam diz protezi ameliyatı sonrası iyileşme sürecinin daha rahat geçirilmesini sağlamaya yardımcı olabilir. Bacağı yükseltmek için yastıklar, yerden çok yüksek veya alçak olmayan bir yatak, kolay erişilebilir özenle düzenlenmiş ilaçlar, bir yürüteç veya koltuk değneği, evde dolaşmak için güvenli olan rahat ayakkabılar, pansumanları değiştirmek için bandajlar, kolay kontrollere sahip ışıklar ve gece lambaları ile düzenlenmiş bir ev; hastanın iyileşme sürecini olumlu etkileyecektir.

2. İlaçlar ve yara bakımı

Hastanın tüm ilaçlarını doğru şekilde ve doğru zamanda alması önemlidir. İlaçları uygun şekilde aldıklarından emin olmanız gerekir.  Ayrıca yarayı, şişlik ve iltihaplanma olup olmadığı açısından izlemeniz gerekecektir. Sargıların değiştirilmesi ve bandaj gibi tıbbi malzemelerin alınması da gerekebilir. Yara kızarırsa, daha fazla şişerse, akıntı yapmaya başlarsa veya yaradan kötü bir koku gelirse derhal tıbbi yardım isteyin. Hastanın bandajlarına dokunmadan önce ve sonra ellerinizi dikkatlice yıkayın.

3. Doktor randevularının takibi

Bir takvim tutmak, kişinin günlük ihtiyaçlarını takip etmenize ve ayrıca randevularını kontrol etmenize olmanıza yardımcı olabilir. Randevuyu kaçırmak aksaklıklara veya başka risklere yol açabilir, bu nedenle doktor kontrollerini not almak ve buna göre plan yapmak önemlidir.

4. Rehabilitasyon ve egzersizler için motivasyon sağlayın

Rehabilitasyon planına bağlı kalmak çok önemlidir. Çoğu hastanın günde iki veya üç kez kısa yürüyüşler yapması gerekir. Yürüyüşün yanında ayrıca günde iki veya üç kez 20 ila 30 dakika egzersiz önerilebilir. İyileşme sürecinin hızlandığını görmek hastaların motive olmalarına yardımcı olacaktır.

5. Değişiklikleri izleyin

Hasta ameliyat sonrasında iyileşmeye odaklanmış olabilir. Bu süreçte, dışarıdan farklı bir bakış açısı iyileşme sürecinin değerlendirilmesinde özellikle yardımcı olacaktır. Fiziksel veya zihinsel durumlarında önemli bir değişiklik fark ederseniz, derhal doktorunuza başvurmanız önemlidir. Doktorunuzun, ameliyattan kaynaklanan sorunları, yaradaki değişiklikleri veya ilaçlardan kaynaklanan yan etkileri hızlı bir şekilde ele alması gerekebilir.

Dizinizdeki hasar kötüleşmiş ve ilerlemişse, ilaç ve fizik tedaviniz ağrıyı engellemek veya hareketlilik sorunlarını önlemek için artık yeterli değilse, tam diz protezi ameliyatını düşünmek için iyi bir zamandır. Tam diz protezi ameliyatı için farklı seçenekleriniz vardır; bunlardan biri robotik diz cerrahisidir. Robotik cerrahi ile yapılan diz ameliyatlarının hastalara sağladığı birçok fayda vardır. Hastalar genellikle, ameliyat sonrası ağrıları yaşamaktan kaçındıkları için, ameliyattan da kaçınırlar. Robotik cerrahinin hastalara sağladığı faydalardan en önemlisi, hızlı ve ağrısız bir iyileşme sürecidir. Robotik diz protezi ameliyatlarında, ileri düzey gelişmiş robotik teknoloji kullanılır, böylece hastaya özgü görüntüleme sistemleri ile ameliyat esnasında detaylı planlar oluşturulur. Doku hasarı en aza iner ve sağlıklı kemikler korunur böylece hastalar doğal bir diz hissi yaşayabilir. Robotik cerrahi sayesinde, diz proteziniz uzun yıllar boyunca her adımınızda sizinle olacak ve her adımınızda rahat etmenizi sağlayacaktır.

Güvenli adımlar ve güvenilir diz protez ameliyatı için Op. Dr. Kayhan Turan’a randevu alıp danışabilirsiniz. Diz protez ameliyatına ihtiyacınız olup olmadığını Diz Ağrınızı Değerlendirme Testi (Oxford) yaparak da öğrenebilirsiniz. Daha fazla bilgi için tıklayın.