Kalça Kireçlenmesi

Kalça kireçlenmesi tıbbi adıyla kalça osteoartriti, çeşitli nedenlerle kalça eklemindeki kıkırdak dokunun zedelenmesinin ardından, zamanla aşınıp yıpranarak koruyucu özelliğini kaybetmesiyle ortaya çıkan, kalça ağrısı, hareket kısıtlılığı ve yürüme zorluğu gibi yakınmalara neden olan bir eklem hastalığıdır. Dejeneratif eklem hastalığı olarak da adlandırılan osteoartrit yani kireçlenme, toplumda yaygın görülen genellikle orta yaş ve üzerindeki kişilerde karşılaşılan önemli bir ortopedik sorundur.

Kalça kireçlenmesinde tedaviye erken başlamak, kireçlenmenin olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Kalça kireçlenmesinin tedavisinde çeşitli ameliyat dışı tedavi yöntemleri ve total kalça protez ameliyatı gibi çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri bulunur.

İçindekiler:

• Kalça Kireçlenmesi Nedir?
• Kalça kireçlenmesi nedenleri
• Kalça kireçlenmesi belirtileri
• Kalça kireçlenmesi nasıl teşhis edilir?
• Kalça kireçlenmesi ağrısı nasıl geçer?
• Kalça kireçlenmesi tedavisi
• Kalça kireçlenmesinde ameliyat dışı tedavi yöntemleri
• Kalça kireçlenmesi önlenebilir mi?
• Kalça kireçlenmesi kimlerde daha sık görülür?
• Kalça kireçlenmesinde ameliyat tedavisi

Kalça kireçlenmesi nedir?

Kalça eklemi, vücudun ağırlık taşıyan en büyük eklemlerinden biridir. Bu nedenle strese, aşınma ve yıpranmaya da çok maruz kalır. Kalça eklemini oluşturan kemiklerin yüzeylerinde, pürüzsüz bir zemin oluşturarak eklemin sorunsuz hareket etmesini sağlayan eklem kıkırdağı bulunur. Kalça eklemindeki kıkırdak özellikle fazla kilolu kişilerde ilerleyen yaşla birlikte yavaş yavaş yıpranabilir. Ancak gelişimsel kalça çıkığı gibi durumlarda kalça eklemindeki bu aşınma ve yıpranma çok daha genç yaşlarda ortaya çıkabilir.

Kıkırdak aşınması sonucunda kayganlığını yitirir ve pürüzlü bir hale gelir. Kalça eklemini oluşturan kemikler arasında koruyucu yastık gibi görev yapan kıkırdağın aşınması ve giderek incelmesine bağlı olarak eklem aralığında daralma gelişir. Kıkırdak kaybı nedeni ile kalça ekleminin top-yuva şeklindeki yapısal uyumu da bozulur. Kıkırdak aşınması ve kaybı, alttaki kemik dokusunda da değişiklik ve hasara neden olur. Hasarlı kalça kemikleri, oluşan kıkırdak kaybını telafi etmek için dışarı doğru büyüyerek osteofit denilen dikensi çıkıntılar yaparlar. Kalça kireçlenmesinde oluşan tüm bu değişiklikler sonucunda ortaya çıkan kalça kemik yüzeyler arasındaki sürtünme ve eklemin hareket kısıtlılığı, kişilerde kalça ağrısı ile birlikte yürüme, çömelme, merdiven inip çıkma gibi hareketlerde zorlanmaya yol açar.

Kalça kireçlenmesi nedenleri

Kalça eklem kireçlenmesinin bilinen kesin bir nedeni yoktur; ancak yaş, cinsiyet, şişmanlık, genetik özellikler, gelişimsel kalça displazisi gibi çocukluk çağında görülen kalça problemleri başta olmak üzere çeşitli faktörler kalça kireçlenmesine riskini arttırdığı bilinmektedir. İlerleyen yaşla birlikte oluşan kalça kireçlenmesinin kadınlarda erkeklere göre daha fazla görülür. Kalça kireçlenmesi genellikle 50 yaş ve üzeri kişilerde görülmekle birlikte daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilmektedir. Özellikle gelişimsel kalça çıkığı veya diğer çocukluk çağı kalça hastalıkları durumlarında, kalça kireçlenmesi daha erken yaşlarda da başlayabilir.

Kalça eklem kireçlenmesi nedenleri:

• İleri yaş
• Fazla kilolu olmak, obezite
• Ailede kalça kireçlenmesi öyküsü
• Uygun tedavi edilmeyen kalça sıkışma hastalığı ve labrum yırtığı
• Kalça eklemi yaralanmaları
• Doğumsal kalça çıkığı (gelişimsel kalça displazisi)
• Çocukluk çağı kalça hastalıkları

Kalça eklemi ve kemikleri etkileyen çeşitli hastalıklar; iltihaplı romatizmal hastalıklar, avasküler nekroz, enfeksiyon, bazı kan hastalıkları, Paget hastalığı, metabolik bozukluklar, endokrin hastalıklar, nöropatik durumlar, tümörler.

Kalça kireçlenmesi belirtileri

Kalça kireçlenmesinin en sık görülen belirtileri; uzun süre ayakta durunca şiddetlenen ve hareket kısıtlılığına yol açan kalça ağrısı ile birlikte, zamanla belirginleşen aksama, topallama gibi yürüyüş bozukluklarıdır.

Kalça kireçlenmesinin belirtileri:

• Kalça, kasık veya dize yayılan ağrılar
• Kalça ekleminde şiddetli ağrı, hassasiyet
• Yoğun aktivite sonrası şiddetlenen kalça ağrısı
• Kalça ekleminde hareket kısıtlılığı
• Oturup kalkmakta zorluk ve çömelme zorluğu
• Yürüme zorluğu ve topallama

Kalça eklem kireçlenmesi zamanla yavaş yavaş gelişen bir durumdur. Bu nedenle kıkırdak kaybının ve kireçlenmenin erken dönemlerinde hastanın şikayeti yalnızca hareketle ortaya çıkan hafif kalça ağrısı olabilir. Ancak bazen ani başlayan kısa süren şiddetli ağrılar da hissedilebilir. Sabahları daha şiddetli olan, bir süre oturduktan veya dinlendikten sonra kötüleşen kalça ağrıları ve eklem sertliği de kalça kireçlenmesi belirtileridir. Kalça kireçlenmesi olanlarda kalça ağrısı başta olmak üzere hastanın şikayetleri zamanla giderek artar ve kötüleşir. Hastalar kalça kireçlenmesi nedeniyle yürümek, eğilmek, oturup kalkmak, ayakkabı giymek gibi günlük aktivitelerini yerine getirmekte zorlanmaya başlar.

Kalça kireçlenmesi ilerledikçe dinlenme halinde veya gece dahil olmak üzere ağrılı yakınmalar daha sık ortaya çıkar. Yoğun aktiviteler kalça ağrısı ve eklem sertliğinin şiddetini artırabilir ve yürürken aksamaya neden olabilir. İlerlemiş kalça kireçlenmesinde ise, eklem hareketindeki kısıtlılık ve gluteal kaslardaki güçsüzlük nedeni ile yürüme zorluğu ve topallama belirgindir. Hastalar yürüyüşlerinde destek olması için baston kullanmaya başlarlar.

Kalça kireçlenmesi nasıl teşhis edilir?

Kalça kireçlenmesi teşhisi; ortopedi doktoru tarafından yapılan fiziksel muayenede ve kalça röntgeni ile kolaylıkla konulabilir.

Ancak kalça kireçlenmesinin erken dönemindeki neden olduğu ağrılar kasık, uyluk, kalça veya diz dahil olmak üzere vücudun farklı bölümlerinde hissedilebilir. Bu nedenle kalça kireçlenmesi teşhisinin konulması ilk başta zor olabilir. Bu tip durumlarda bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi diğer ileri radyolojik görüntüleme tetkiklerinden yararlanılabilir. Ortopedi doktoru kalça kireçlenmesine neden olabilecek altta yatan hastalıkların araştırılmasına yönelik bazı kan ve eklem sıvısı gibi laboratuvar testleri isteyebilir. Muayene ve tetkiklerin sonucuna göre kalça eklem kireçlenmesi tanısı konulduğunda, ortopedi doktoru hasta ile birlikte tedavi seçeneklerini konuşur ve bir tedavi planı belirler.

Kalça kireçlenmesi ağrısı nasıl geçer?

Kalça kireçlenmesi ağrısının geçmesi için uygun tedaviye erken dönemde başlamak önemlidir. Kilo vermek, kalça eklemine binen yükü azaltıp kalça kireçlenmesi sürecini de yavaşlattığı için son derece önemlidir. Kalça kireçlenmesinin erken dönemlerinde zayıflayan kişiler, daha rahat hareket edip daha az kalça ağrısı hissederler. Ayrıca kişinin genel sağlığına uygun ama kalça eklemini zorlamayan egzersizler yapması ve mümkünse yüzmesi önerilir.

Kalça ağrısının şiddetlendiği dönemlerde ise istirahat etmek, çok ayakta kalmamak ve kalçaya fazla yük veren aktiviteleri en aza indirmek gerekir. Bu tip yaşam tarzı değişiklikleri kalça eklemindeki baskıyı azaltarak kalça kireçlenmesi ağrısının hafiflemesine yardımcı olur. Kalça kireçlenmesi ağrısını geçirmek için ortopedi doktoru hastanın şikayetlerine ve kalçadaki kireçlenmenin şiddetine göre bir tedavi yöntemi önerir.

Kalça kireçlenmesi tedavisi

Kalça kireçlenmesi tedavisi, kalça ağrısını hafifletmeyi, hareket kısıtlılığını gidermeyi ve kalça işlevini iyileştirmeyi amaçlayan ameliyat ve ameliyat dışı tedavi yöntemlerini kapsar. Kalça kireçlenmesi tedavisinde ameliyat her zaman ilk seçenek değildir. Ortopedi doktoru hastanın şikayetlerine ve eklem kireçlenme derecesine göre tedavi seçeneklerini değerlendirir. Kalça kireçlenmesinin tedavisinde ameliyatsız bir tedavi mi uygulanmalı ya da cerrahi bir işlem mi gerekiyor, bu konuda hastayı bilgilendirir.

Kalça kireçlenmesindeki ameliyatsız tedavi yöntemleri; ilaç tedavisi, fizik tedavi, egzersiz, eklem içi enjeksiyonlar ve koltuk değneği, baston gibi yardımcı cihazların kullanımı olarak sayılabilir. İlerlemiş kalça eklem kireçlenmesinin cerrahi tedavisinde ise total kalça protezi ameliyatı yapılır.

Kalça kireçlenmesinde ameliyat dışı tedavi yöntemleri

Kalça eklem kireçlenmesinin erken döneminde genellikle ameliyatsız tedavi yöntemleri önerilmektedir. Kalça kireçlenmesi tedavisinde ameliyat dışı yöntemler şunlardır;

Sağlıklı kilonun korunması: Vücut ağırlığının artması kalça eklemine daha fazla yük binmesine neden olur. Fazla kilolardan kurtulmak ve sağlıklı kiloyu korumak, kalça eklemi üzerinde oluşan basıncı azaltarak, kıkırdak kaybını yavaşlatmaya yardımcı olmaktadır.

İlaç tedavisi: Kalça kireçlenmesinde ağrıyı azaltmak için ortopedi doktorunun önerisiyle ilaç tedavisi uygulanabilir. Basit ağrı kesici ilaçlar ve steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID) ile kalça ağrısı kontrol altına alınmaya çalışılır.

Egzersiz: Yüksek yoğunlukta aktivite içermeyen egzersiz programları, su içinde yapılan egzersizler ve kalça çevresindeki kasları güçlendiren egzersizler, kalça eklemini destekleyerek ağrının azalmasına yardımcı olur.

Fizik tedavi: Hafif ve orta şiddetli kalça eklem kireçlenmesinin en etkili tedavi yöntemlerinden biri fizik tedavidir. Kalça kireçlenmesinde fizik tedavi, kalça ağrısını azaltmayı, kalça çevresi kaslarını güçlendirmeyi ve eklem hareketliliğini korumayı hedefler. Fizik tedavi ile birlikte yardımcı cihazlarda verilir. Kalça kireçlenmesi nedeniyle hareket kısıtlılığı yaşayan hastalarda koltuk değnekleriyle yürüme, baston, yürüteç gibi desteklerin kullanılması hareket kabiliyetini artırabilir.

Eklem içi enjeksiyonlar: Kortikosteroid, hyaluronik asit ve trombositten zengin plazma (TZP-PRP) enjeksiyonları gibi eklem içi enjeksiyonlar kalça kireçlenmesi tedavisinde uygulanan yöntemlerdendir. PRP enjeksiyonu olarak da bilinen trombositten zengin plazma enjeksiyonu yani TZP, kalça ağrısı tedavisinde ağrıyı gidermek ve doku iyileşmesine yardımcı olmak için uygulanan etkili rejeneratif tedavi yöntemlerinden biridir.

Ultrason eşliğinde kalça eklemi içine ve çevresine yapılan PRP enjeksiyonunun yanı sıra, ozon tedavisi uygulamaları da kalça kireçlenmesi tedavisinde kullanılmaktadır. Kalça kireçlenmesinde ozon tedavisi, doku oksijenlenmesini arttırarak ağrı kesici etki sağlayan alternatif tedavi yöntemlerinden biridir.

Kalça Kireçlenmesi Önlenebilir Mi?

İlerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan kireçlenme riskine karşı önlemler alınması, ağrısız bir hayat için gerekli adımlardan biridir. Kalça eklemi vücut ağırlığını taşıyan ana eklemlerden biri olduğundan hasar görme riski daha fazladır. Kalça kireçlenmesini önlenmek için yapılması gereken en önemli şey eklem sağlığına önem vermektir. Sağlıklı kiloyu korumak, beslenme alışkanlıklarımıza özen göstermek ve egzersiz yapmak eklem sağlığını korumanın başlıca yoludur.

Sağlıklı kiloda olmak eklemlere binen yükü azaltırken, düzenli egzersizler yaparak sürekli aktif kalmak, eklem çevresindeki kasları güçlendirir, kıkırdakta aşınma ve yıpranma meydana gelmesini önlemeye yardımcı olur. Günlük beslenme düzenimizde temel besin öğelerine yer vermek de kemikleri ve eklemleri olabildiğince güçlü ve sağlıklı tutmak için gereklidir. 

Kalça Kireçlenmesi Kimlerde Daha Sık Görülür ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Kalça kireçlenmesi her yaşta görülebilmesine rağmen, 65 yaş üstü bireylerde daha yaygın görülür. Hareketsiz bir hayata sahip olan ve obezite problemi yaşayan kişilerde de kalça kireçlenmesi riski daha fazladır. Kalça kireçlenmesinin meydana gelme olasılığını artırabilecek bazı risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri şunlardır:

• Genetik faktörler: Ailede kalça kireçlenmesi öyküsü olduğu zaman, görülme sıklığı daha da artabilir.
• Çocukluk çağı kalça hastalıkları: Gelişimsel kalça çıkığı gibi çocuklarda görülen kalça hastalıkları, erken dönemde kalça kireçlenmesi gelişme riskini arttırabilir.
• Osteonekroz: Osteonekroz, kalça eklemine gelen kan akışının bozulduğu durumlarda meydana gelir ve kalça ekleminde ağrıya neden olur. Kan akışı bozulduğunda kemik hücreleri canlılığını koruyamaz ve kalça ekleminde kireçlenme riski artar. 
• Femoroasetabular sıkışma: Kalçadaki top ve yuva eklem yapısının bozulmasıyla meydana gelen kalça ekleminde sıkışma durumudur. Bu durum, kalça kireçlenmesi riskini arttırır.
• Ağır travmalar: Kalça kemiklerinde kırık veya çıkıklar zamanla kireçlenmeye neden olabilir.

Kalça kireçlenmesinde ameliyat tedavisi

Kalça eklem kireçlenmesi ileri seviyedeyse veya hastanın şikayetleri ameliyat dışı tedavi yöntemleri ile geçmiyorsa ortopedi doktoru ameliyat önerebilir. Kalça kireçlenmesinin ameliyat ile tedavisinde total kalça protez ameliyatı başta olmak üzere çeşitli cerrahi yöntemler vardır;

Osteotomi: Kalça kireçlenmesi tedavisinde nadir kullanılan yöntemlerden biridir. Uyluk kemiğinin baş kısmı veya kalça ekleminde yuva bölgesinin baş kısmı kesilerek eklemdeki yükün azaltılması amaçlanır.

Kalça artroskopisi: Kalça eklem kireçlenmesinin erken döneminde kireçlenme hızını yavaşlatmak için kalça artroskopisi uygulanır.

Total kalça protezi: Kalça kireçlenmesi tedavisinde ameliyat dışı yöntemlerden fayda sağlamamış hastalar için en etkili tedavi total kalça protezi ameliyatıdır. Kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminin hasarlı kısımlarının çıkarılarak, protez adı verilen yapay eklem parçaları ile değiştirildiği cerrahi tedavi yöntemidir. Kalça protez ameliyatı ile kalça ağrısı, eklem hareket kısıtlılığı, yürüme zorluğu gibi hasta şikayetlerinin giderilmesi ve hastanın aktif hayatına dönmesi amaçlanır.