Kalça ve Bele Yayılan Ağrılar Sakroiliak Eklem Ağrısı Olabilir!

Sakroiliak eklem ağrısı, genellikle kalça ve bel ağrısı şeklinde hissedilen bazen de bacağa doğru yayılan ağrılardır. Uzun süre ayakta durduğunuzda veya merdiven çıktığınızda ağrının daha da kötüleştiğini hissediyorsanız sakroiliak eklem ağrısı yaşıyor olabilirsiniz. Peki, bu ağrıların diğer belirtileri nelerdir, teşhis ve tedavisi nasıl yapılır, nelere dikkat etmeniz gerekir?

Sakroiliak eklem ağrısı bel fıtığı veya kalça problemleri gibi diğer ortopedik sorunlara benzer belirtiler göstermektedir. Bu nedenle kalça, bel ve bacak ağrıları ile karıştırılabilmektedir. Öyle ki, bel ağrısı yaşayanların %15 ile %30’unun sakroiliak eklemle ilişkili olduğu tahmin edilmektedir (1). Uygun tedavi için ağrının esas kaynağını belirlemek ve sakroiliak eklem ağrısının teşhisini doğru koymak önemlidir.Bu yazımızda, sakroiliak nedir, sakroiliak eklem ağrısı, belirtileri nelerdir, sakroiliak eklem ağrısı nasıl geçer ve nasıl tedavi edilir gibi sorulara yanıt bulabilirsiniz.  Kalça ve belinize doğru yayılan ağrılar yaşıyorsanız ağrılarınız şiddetlenmeden tedavi seçeneklerinizi belirlemek için alanında uzman hekimlerimize danışabilirsiniz.

İçindekiler:

• Sakroiliak Eklem Nedir?
• Sakroiliak Eklem Ağrıları Neden Kaynaklanır?
• Sakroiliak Disfonksiyonu Nedir?
• Sakroiliak Disfonksiyonu Belirtileri Nelerdir?
• Sakroileit Nedir?
• Sakroiliak Eklem Disfonksiyonu Tedavisi
  • Sakroiliak Eklem Enjeksiyonları
  • Sakroiliak Eklem Ağrısının Cerrahi Tedavisi
• Sakroiliak Eklem Egzersizleri
• Sakroiliak Eklem Ağrısı Hakkında Sık Sorulan Sorular
  • Sakroiliak eklem ağrısı nasıl geçer?
  • Sakroiliak eklemde kireçlenme olur mu?
  • Sakroiliak eklem enjeksiyonu sonrası hemen işe başlayabilir miyim?
  • Sakroiliak eklem enjeksiyonunun yan etkileri nelerdir?

Sakroiliak Eklem Nedir?

Sağ ve solda olmak üzere omurganın alt ucu ve leğen kemiği arasında bulunan sakroiliak eklem bel ve kalça arasında bir geçiş bölgesi oluşturmaktadır (Resim 1). Sakroiliak eklem, diz ve kalça eklemi kadar hareketli bir eklem değildir, hareket açıklığı en fazla 2-4derece arasındadır. Bu eklemin esas görevi vücut ağırlığını bacaklara dengeli bir şekilde aktarmak ve yük dağılımını sağlamaktır.

Ayakta durmak veya yürümek gibi hareketler esnasında vücudumuz yerçekimine veya alt gövdeden yukarı omurgaya doğru itilen kuvvetlere maruz kalır. Sakroiliak eklem bu kuvvetlerin yani oluşan basıncın iletimini kontrol ederek omurga için bir amortisör görevi görür. Şok emilimi sağlayarak omurgayı korur. 

Sakroiliak eklemin diğer görevleri arasında üst gövdenin ağırlığını desteklemek, yürümek ve oturmak gibi hareketlerin yapılmasına yardımcı olmak bulunur.

Sakroiliak Eklem Ağrıları Neden Kaynaklanır?

Güçlü bağlar ve kaslar tarafından desteklenen sakroiliak eklem yapısı gereği zorlanmalara açık bir eklemdir. Eklemi çevreleyen bağlarda veya eklem yapısında meydana gelen bir hasar genellikle bel ve kalçada hissedilen ağrılara neden olabilmektedir (Resim 2).

Sakroiliak eklem ağrılarının nedenlerinden bazıları;

• Düşme, yaralanma, kazalar ve kırıklar,
• Bacak boyu eşitsizliği,
• Hamilelik ve doğum,
• Uzun süre oturmak veya ayakta durmak,
• Skolyoz gibi omurga eğrilikleri,
• Eklem üzerinde dengesiz yük dağılımına neden olan yürüyüş ve duruş bozuklukları,
• Temas sporları, ağır kaldırma veya güç gerektiren işler gibi eklem üzerinde stres yaratan aktiviteler,
• Sakroiliak eklemi tutan ankilozan spondilit gibi romatizmal hastalıklar,
• Eklem kıkırdağının aşınması sonucu meydana gelen kireçlenme,
• Hızlı kilo artışı, obezite,
• Daha önce geçirilen kalça veya omurga ameliyatlarıdır.

Sakroiliak Disfonksiyonu Nedir?

Kalçanın sakroiliak eklemlerinde oluşan ve ağrıya neden olan bozukluklar genel olarak sakroiliak eklem disfonksiyonu ya da sakroiliak eklem sendromu olarak bilinmektedir. Bu eklemlerde meydana gelen yangılar (iltihaplanma) ise sakroileit olarak adlandırılır. 

Kaza sonucu alınan darbeler, hamilelik, romatizmal hastalıklar, bacak boyu eşitsizliği gibi birçok nedene bağlı olarak sakroiliak eklem disfonksiyonu gelişebilmektedir. Bu eklemlerde oluşan yapısal bir bozukluk veya eklemin işlevini tam olarak yerine getirememesi sakroiliak eklem ağrılarına neden olur. Sakroiliak eklem disfonksiyonu genç ve orta yaştaki kadınlarda daha sık görülmektedir. Bununla birlikte hamilelerin veya yakın zamanda doğum yapan kadınların bu tip ağrılara karşı daha duyarlı olduğu düşünülmektedir.

Sakroiliak Disfonksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Sakroiliak eklem disfonksiyonu belirtileri genellikle belde veya kalçada ağrı olarak kendini gösterir. Bu ağrılar zamanla çevredeki kaslara ve bacaklara doğru yayılabilir. Ağrı genellikle tek taraflı olmakla birlikte çift taraflı da hissedilmektedir. Ayrıca bacağa doğru inen ağrı hissine de neden olabilmektedir.

Sakroiliak disfonksiyonu belirtileri;

• Hafif ile şiddetli arasında değişebilen bel ağrısı,
• Kalça ve kasıklara yayılan ağrı,
• Kalça ve bacaklarda ağrı birlikte görülen siyatik benzeri yakınmalar,
• Bel, kalça veya kasıklarda sertlik nedeniyle merdiven inip çıkma, eğilme gibi hareketlerde zorluk,
• Yatarken olduğu gibi, yalnız bir tarafa ağırlık verilen hareketlerde şiddetlenen ağrı.

Sakroiliak eklem disfonksiyonu belirtileri oturmak, ayakta durmak, yürümek veya merdiven çıkmak gibi hareketler esnasında kötüleşebilir. Eklemdeki hasarın boyutuna bağlı olarak bu belirtilerin şiddeti ve süresi değişiklik göstermektedir. Peki Sakroileit Nedir? Sakroiliak eklemdeki hasarın ilerlemesi sakroileit olarak adlandırılan eklem tutulumuna yol açabilir.

Sakroileit Nedir?

Sakroileit, sakroiliak eklemlerden birinin veya her ikisinin iltihaplanması sonucu oluşan durumdur. Kalça ve bel ağrısının yaygın nedenlerinden biri olan sakroileit; osteoartrit (kireçlenme), ankilozan spondilit, yaralanmalar, hamilelik gibi çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilmektedir. Staphylococcus aureus denilen bakterinin neden olduğu mikrobik sakroiliak eklem iltihabı nadir de olsa görülebilen bir durumdur.

Sakroileit; kalça, bel ve bacağa yayılan ağrılara neden olabilir. Uzun süreli ayakta kalma, koşma, büyük adımlarla yürüme gibi hareketlerde ağrılar şiddetlenmektedir.

Sakroiliak Eklem Disfonksiyonu Tedavisi

Sakroiliak eklem disfonksiyonu tedavisi, eklem ağrınızın şiddetine ve ağrıya neden olan duruma göre belirlenir. Tedavinin amacı ağrıyı hafifletmek ve sakroiliak eklemin normal işlevini geri kazandırmaktır. Çoğu ortopedik sorunda olduğu gibi sakroiliak eklem ağrısının tedavisinde de ameliyat ve ameliyat dışı tedaviler vardır. Çoğu durumda cerrahi dışı tedavilerden olumlu yanıt alınır.

Sakroiliak disfonksiyonunda tedavi yöntemleri:

• İstirahat etmek. Genellikle 1-2 günü geçmeyen kısa süreli istirahat önerilmektedir.
• İlaç tedavisi
• Soğuk veya sıcak uygulaması. Soğuk uygulama iltihabı ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Eklem etrafına yapılan sıcak uygulama ise kas gerginliğini ve spazmları azaltarak ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur.
• Fizik tedavi ve egzersiz
• Sakroiliak eklem enjeksiyonları
• Manuel terapi (manuel manipülasyon). Manuel terapi veya manipülasyon tedavisi elle yapılan fizik tedavi yöntemidir. Sakroiliak eklem ağrısı tedavisinde eklem bölgesine ve sırtın alt bölümüne uygulanan bu teknik kas gerginliğini azaltmak ve normal hareket açıklığını geri kazanmak için fayda sağlamaktadır.

Ameliyat dışı tedaviler ve eklem enjeksiyonları ağrıyı hafifletmede yetersiz kalırsa sakroiliak eklem füzyonu denilen cerrahi yöntem uygulanmaktadır.

Sakroiliak Eklem Enjeksiyonları

Sakroiliak eklem enjeksiyonları, eklem iltihabını azaltmak ve ağrıyı hafifletmek amacıyla eklem içine kortikosteroid veya bir lokal anestezik ilacın enjekte edildiği yöntemdir. Bu yöntem, yaşadığınız ağrının sakroiliak eklemden kaynaklı olup olmadığını tespit etmek için tanısal amaçlı da kullanılmaktadır. Ayrıca sakroiliak eklem bölgesine proloterapi, nöroproloterapi veya sinir bloğu gibi çeşitli enjeksiyon tedavileri de uygulanabilir. Sakroiliak eklem enjeksiyonları genellikle ultrason veya floroskopi eşliğinde yapılır.

Sakroiliak eklem enjeksiyonu yapılırken işlem yapılacak bölge lokal anestezik ilaç ile hafifçe uyuşturulur. Doktorunuz, ağrıyı hafifletmek için eklem içine ilaç enjekte ederken iğneyi doğru yönlendirmek için ultrason veya röntgen (floroskopi) cihazı kullanır. Böylece, ilaç doğrudan ağrı kaynağına iletilir.

Sakroiliak eklem enjeksiyonu, eklem ağrınızı uzun süre boyunca hafifletebilmektedir. Enjeksiyon yöntemleri genellikle geçici bir rahatlama sağladığından tekrarlayan enjeksiyonlara ihtiyaç duyulabilir. Ancak, kortikosteroid gibi ilaçlar eklem ve tendonları zayıflatabilir. Bu nedenle, kortizon ilacının kullanıldığı eklem içi enjeksiyonların yılda birkaç defadan fazla yapılması önerilmemektedir.

Sakroiliak Eklem Ağrısının Cerrahi Tedavisi

Ameliyat dışı tedavilerin en az 12 hafta boyunca denendiği ancak etkisiz kaldığı durumlarda cerrahi tedavi önerilmektedir. Sakroiliak eklem ağrılarının cerrahi tedavisinde standart yöntem sakroiliak eklem füzyonudur.

Sakroiliak eklem; sakrum (sacrum) ve ilium denilen kemiklerin arasında bulunmaktadır. Sakrum, omurgamızın tabanında bulunan büyük, üçgen şekilli bir kemiktir. İlium ise kalça kemiği olarak bilinir. Sakroiliak eklem füzyonu işleminde amaç bu kemikleri bir araya getirerek eklem hareketini ortadan kaldırmaktır. Böylece, eklem ağrısının giderilmesi amaçlanır (Resim 3). Sakroiliak eklem füzyonu açık cerrahi veya minimal girişimsel yöntem ile yapılmaktadır. Günümüzde yaygın olarak tercih edilen yöntem ameliyat sonrası daha az ağrı ve daha hızlı iyileşme sağlayan minimal girişimsel yöntemdir. Bu yöntem uygulanırken kalçaya yakın bir bölgede küçük kesiler yapılmakta ve bu kesiler yoluyla ekleme ulaşılmaktadır. Cerrahi implantlar ve yama görevi görecek kemik grefti kullanılarak eklem birleştirilmekte, böylece eklem stabilitesi sağlanmaktadır. Stabil olan eklem ağrıya neden olmayacağı için, hasta daha rahat hareket etmektedir.

Ameliyattan sonra ağrı kesici ilaç kullanımı, fizik tedavi ve egzersizler, yürüteç veya baston kullanımı gibi doktorunuzun vereceği önerilere uymanız son derece önemlidir. İlk hafta ağrılarınızın olması normaldir. Ancak, zamanla ağrı ve diğer yakınmalarınız hafiflemeye başlayacaktır. Tam iyileşme ise 6 aya kadar sürebilir. Açık cerrahi ile yapılan ameliyatlarda iyileşme süresi daha uzun ve komplikasyon oranları daha fazla olabilmektedir.

Sakroiliak eklem ağrısında cerrahi tedavi seçeneği doktorunuzla birlikte vereceğiniz karara bağlıdır. Ameliyattan beklentileriniz, iyileşme süreci ve merak ettiğiniz diğer konuları doktorunuzla paylaşarak ameliyat kararını vermelisiniz.

Sakroiliak Eklem Egzersizleri

Sakroiliak eklem egzersizleri eklemin normal fonksiyonunu kazanmasına, böylece ağrı ve diğer belirtileri azaltmaya yardımcı olur. Sakroiliak disfonksiyonu bel, kalça ve pelvisteki kaslarda gerginliğe neden olmaktadır. Eklem ağrılarının birincil nedenlerinden biri bu kas gerginliğidir. Sakroiliak eklem egzersizleri kas gerginliğinin ve ağrıların giderilmesi için esneme hareketleri, güçlendirme egzersizleri ve basit aerobik egzersizler önerilmektedir.

Sakroileit egzersizleri

1. Tek dizi göğse çekme egzersizi

Sırtüstü uzanın ve bir dizinizi kavrayarak göğsünüze doğru çekin. 1-2 saniye dizinizi bu şekilde esnetin ve eski pozisyona geri dönün. Ardından diğer diziniz için aynı hareketi yapın. Egzersizi yaparken ağrı veya acı hissettiğiniz noktada hareketi sonlandırın (Resim 6).

2. İki dizi göğse çekme egzersizi

Dizleriniz bükülü ve ayaklarınız yere düz basacak şekilde sırtüstü uzanın. Bu kez iki dizinizi de kavrayarak göğsünüze doğru çekin. 1-2 saniye dizlerinizi bu şekilde esnettikten sonra ayaklarınızı tekrar yere indirin (Resim 7).

3. Gövde döndürme egzersizi

Kollarınızı yana doğru uzatarak sırtüstü yatın ve ayaklarınız yere basacak şekilde dizlerinizi 90 derecelik açıyla bükün. Dizlerinizi bir arada tutarak yapabildiğiniz kadar önce bir tarafa (sağ veya sol) sonra diğer tarafa doğru vücudunuzu döndürün (Resim 8).

4. Köprü Egzersizi

Dizleriniz bükülü, kollarınız yanda ve ayaklarınız yere düz basacak şekilde sırtüstü uzanın. Omuzlarınız yerde olacak şekilde kalçanızı sıkın. Ardından kalçanızı yavaşça kaldırın, 5 saniye bu pozisyonda durun ve yavaşça kalçanızı yere indirin. Bu hareketi 8-10 kez tekrarlayabilirsiniz (Resim 9). Egzersizlerin ağrı ve eklem sorununun şiddetine göre kişiden kişiye değişebileceğini unutmayın. Yanlış egzersizler sakroiliak eklem ağrınızı kötüleştirir. Bu nedenle, herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce bir ortopedi uzmanına danışmanız önemlidir.

Sakroiliak Eklem Ağrısı Hakkında Sık Sorulan Sorular