Kalça Protezi Çıkması Nedir? Neden Olur? Ne Yapılması Gerekir?

İçindekiler:

• Kalça Protezinin Çıkması Ne Sıklıkta Görülür?
• Kalça Protezi Ana Tipleri Nelerdir? Hangi Tip Kalça Protezinde Çıkık Oluşur?
• Kalça Protezinin Çıkması İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
• Kalça Protez Çıkmasının Belirtileri Nelerdir?
• Kalça Protez Çıkması Nasıl Tedavi Edilir?
• Kalça Protez Çıkığı Tedavi Edilirken Anestezi Gerekli Midir?
• Kalça Protez Çıkığı Tedavisinde Ortez Kullanmak Gerekir Mi?
• Çıkmayan Kalça Protezi Var Mı?
• Kalça Protez Çıkması Nasıl Önlenir?

Hastaların kalça protez ameliyatı sonrasında nadir de olsa karşılaşabileceği risklerden birisi kalça protezinin çıkmasıdır. Kalça protezi çıkması, protez ameliyatından sonra çeşitli nedenlerle protezin elemanları arasındaki dengenin bozulması; tam kalça protezinin top şekilli baş kısmının, fincan şekilli yuvasından çıkması sonucu meydana gelir. Benzer şekilde kısmi kalça protezlerinde de protez çıkığı durumu ile karşılaşılabilir; uyluk kemiğindeki top şekilli baş kısmının orijinal yuva yapısından çıkması durumudur.

Kalça Protezinin Çıkması Ne Sıklıkta Görülür?

Uluslararası yayınlarda ilk kalça protezi ameliyatı (primer) olanlar için kalça protez çıkığı oranlarının %0.2 ile %10 arasında değiştiği bidirilmiştir. Herhangi bir nedenle ikincil bir kalça protezi ameliyatında ise kalça protezi çıkığı ile karşılaşılma oranları %28’lere kadar çıkabildiği gösterilmiştir. Ancak güncel çalışmalarda teknolojik ve cerrahi gelişmelerin ameliyat tekniği ve ekipmanlarına olumlu yansıması ile kalça protez çıkığı ile karşılaşılma oranları giderek azalmaktadır.

Kalça Protezi Ana Tipleri Nelerdir? Hangi Tip Kalça Protezinde Çıkık Oluşur?

Tam (total) Kalça Protezi genel olarak 2 ana bölümden oluşur;

1. Uyluk bölümü (top şekilli başa sahip uyluk kemiğine yerleştirilen kısım)
2. Leğen kemiği bölümü (fincan şekilli asetabulum denilen leğen kemiği bölgesine yerleştirilen yuva kısmı)(Şekil 1)

Kısmi kalça protezinde ise sadece uyluk kemiğinin üst bölümüne protez yerleştirilir, leğen kemiği bölümü ise hastaya ait orijinal yapısıyla kullanılır. (Şekil 2)

Her kalça protezinde çıkık ile karşılaşılma riski mevcuttur. (Şekil 3,4)

Kalça Protezinin Çıkması İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Protez sisteminde başı yuva içinde tutan önemli faktörler:

1. Protez parçalarının uygun açıda ve yükseklikte birbirine uygun şekilde yerleştirilmesi
2. Kalça ekleminin çevresindeki güçlü bağlar ve kaslar tarafından oluşturulan kuvvetler

Genel olarak bu faktörler ile ilgili anormal durumlarda protez sisteminin dengesi bozulabilir ve kalça protezinin çıkması ile karşılaşılabilir. Kalça protezinin çıkması durumuyla, protez ameliyatından sonra erken veya geç dönemde karşılaşılabilmektedir. Kalça protez ameliyatından sonraki ilk 2 yıl içerisinde meydana gelen çıkıklar erken çıkıklar, 2 yıldan daha geç dönemde ortaya çıkan kalça protez çıkıklar ise geç çıkıklar olarak sınıflanır. Kalça protezinin çıkması için risk faktörleri 2 ana başlık altında değerlendirilebilir;

1. Hasta ile ilişkili faktörler
2. Ameliyat ile ilişkili faktörler

Kalça protezinin çıkması ile ilgili hasta ile ilişkili risk faktörlerine bakıldığında ileri yaş, vücut kitle indeksinin 30 kg/m²’ den fazla olduğu obezite durumu, bazı nörolojik hastalıklar (serebral palsi, demans, parkinson hastalığı) ve kalıtsal kas hastalıkları (kas distrofileri), romatoid artrit hastalığı, çocukluk dönemi kalça hastalıklarına bağlı sakatlıklar, daha önce kalça eklemi çevresinde kırık veya ameliyat geçirmiş olma gibi durumlar sayılabilir.

Kalça protezinin çıkmasına etki edebilecek ameliyat ile ilgili risk faktörleri; cerrahi yöntem seçimi, protez bölümlerinin konumlandırılması, kalça çevresi yumuşak dokunun durumu ve cerrahın deneyimi olarak sayılır. Bununla beraber seçilen protez dizaynı ve protez bölümlerinin boyutları da kalça protezi çıkmasını etkilen risk faktörleri olarak sayılabilir.

Kalça Protez Çıkmasının Belirtileri Nelerdir?

Kalça protez çıkmasının belirtileri genellikle şunlardır;  

• Kalçada takılma hissi ve ani meydana gelen ağrı
• Yürüyememe
• Kalçanın herhangi bir hareketinde şiddetli ağrı
• Protez çıkığının olduğu bacakta kısalık
• Protezin arkaya çıkıklarında bacakta içe dönme
• Protezin öne çıkıklarında bacakta dışa dönme

Kalça Protez Çıkması Nasıl Tedavi Edilir?

Kalça protez çıkığının tedavisi konusunda ilk basamak en kısa sürede protezin yerine yerleştirilmesi ve dengesinin değerlendirilmesidir. Bunun ardından kalça protezinin çıkmasına neden olan durum değerlendirilmeli ve tedavi bu nedene yönelik olarak devam edilmelidir. Hastanın bacağını karnına doğru aşırı çekmesi, aşırı öne eğilme, çömelme ve bacak bacak üstüne atma gibi uygun olmayan kullanımı durumunda günlük aktivite önerileri yeterli olabilir. Protez bileşenlerinin yanlış veya uygun olmayan boyutlarda yerleştirilmiş olması, protezin kemik bağları bölgesinde gevşeme ve anormal hareketi, protez aşınması, yumuşak dokuların protezin dengesini sağlayamayacak kadar eksik ve hasarlı olduğu durumlar, protez çevresi enfeksiyonlar gibi durumlarda ise revizyon denilen ikincil kalça protezi ameliyatları gerekebilir.

Kalça Protez Çıkığı Tedavi Edilirken Anestezi Gerekli Midir?

Kalça eklemi oldukça güçlü kas yapıları ile çevrelenmiştir. Kalça protezi çıkığı sonrasında kapalı redüksiyon denilen, açık yara olmadan protez elemanlarının tekrar doğru düzene getirilmesi işleminde genel anestezi uygulanabilir. Genel anestezi işlemi şart olmasa da; işlem süresini kısaltmak ve kolaylaştırmak, özetle hasta konforunu artırmak açısından avantaj sağlar.

Kalça Protez Çıkığı Tedavisinde Ortez Kullanmak Gerekir Mi?

Kalça çıkmasında anestezi altında kalça protezinin yerleştirilmesinden sonra kalça ortezleri kullanılır (Şekil 5). Bu sayede çıkık sonrasında oluşan yumuşak dokunun hasarı iyileşene kadar eklem korunur ve yeniden çıkık oluşması engellenir.

Kalça protezi çıkması sonrası kapalı işlemler veya açık ameliyatlar ile tedavi sonrası hekiminiz önerisine bağlı olarak bir kalça ortezi kullanmanız gerekebilir. Kalça protezi çıkması durumunda beraberinde oluşan kalça çevresi kas ve bağ gibi yumuşak doku hasarlarının iyileşmesini desteklemek amaçlı kalça ortezi kullanımı gerekebilir. Açık ameliyatla protezin yerleştirilmesi veya revizyon denilen ikincil ameliyat gibi işlemlerin ardından yumuşak doku ve kemik dokunun dengesine yardımcı olması için kalça ortezleri kullanılabilir. Kalça ortezinin kullanım gerekliliği konusunda hekiminiz önerileri yönlendirici olacaktır.

Çıkmayan Kalça Protezi Var Mı?

Standart kalça protez dizaynları yanında kalça protez çıkması ihtimalini azaltmak amaçlı kilitli ve yarı kilitli kalça protezi dizaynları da mevcuttur. Bu protez dizaynları kalça protez çıkığı riskinin yüksek olduğu belirli durumlarda cerrahınız tarafından tercih edilebilir. Bu dizaynlar ilk ameliyatta veya öncelikli tercih edilebilecek diazynlar değildir; çünkü hareket kabiliyetinin düşük olması ve protezin kemik bağlantı bölgelerinde erken gevşeme gibi dezavantajları mevcuttur. Kalça protez çıkığı riskinin azaltılmasında en önemli nokta kalça protezi ameliyatı için deneyimli bir hekim seçimidir.

Kalça Protez Çıkması Nasıl Önlenir?

Kalça protezi olan hastalar, protezi çok fazla zorlayan hareketlerden kaçınmalıdır. Peki bu protezi zorlayan ve protezin çıkmasını tetikleyen başlıca hareketler aşağıda belirtilmiştir;

• Yan yatma
• Bacak bacak üstüne atma
• Ani hareket değişiklikleri
• Belde 90 dereceden fazla eğilme
• Ayağa kalkmayı zorlaştıran alçak koltuklarda oturma

Kişinin Tercih Rdeceği Protez Ameliyatı ve Cerrahına Bağlı Olarak Kalça Çıkması Riski Nasıl Azaltılır?

-Protez boyutu: Modern teknolojiyle birlikte uyluk kemiği (femur) başı seçenekleri son yıllarda önemli ölçüde artmıştır ve artık protezler herkese uyan tek beden şeklinde değildir.

Uyluk kemiği başı boyutu, kalça çıkmasını önlemeye yardımcı olmak için ayarlanabilir.

-Protez malzeme ve dizaynı: Kalça protezlerinde başlıca metal, plastik ve seramik gibi malzemeler kullanılır. Protez çıkması ihtimalini azaltan büyük baş kullanımı, her ikisi de hareketli iç içe ikili baş teknolojileri, kilitli ve yarı kilitli sistemler hastaya uygunluğu ve hekim seçimine göre kullanılabilir.

–Cerrahi yöntem: Ameliyat esnasında protez parçalarının uygun açıda yerleştirilmesine rehberlik gösteren robotik cerrahi ve navigasyon sistemlerinin kullanılması, kalça çıkmasını önlemede çok önemli bir yere sahiptir. Ayrıca deneyimli cerrahların yaptığı kalça protezi ameliyatlarında çıkık oluşma riski de çok düşüktür. Deneyimli cerrahlarımız ve tedavilerimiz hakkında bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.