İçindekiler:
- Diz Kireçlenmesi Tedavileri Nelerdir?
- Diz Protezi Ameliyatı Olmayı Düşünen Hastalara Önerilir
- Diz Protezi Ameliyatını Geciktirmek Sorun Yaratır Mı?
- Diz Protezi Ameliyatı Ertelemek İçin Yaygın Nedenler
Diz protezi ameliyatı, şiddetli diz diz kireçlenmesinde (osteoartrit) en etkili tedavi yöntemi olup gün geçtikçe osteoartrit görülme sıklığı ve diz protezi ameliyatı sayısı giderek artmaktadır. İleri seviye diz kireçlenmesinde ilaç, fizik tedavi, egzersiz, dize enjeksiyon uygulamaları gibi ameliyat dışı yöntemler fayda sağlamadığında diz protezi ameliyatı kaçınılmaz hale gelir.
Ancak, yapılan çalışmalar diz kireçlenmesi olan hastaların %90’ının diz protez ameliyatı olmak için uzun süre beklediğini gösteriyor. Özellikle, COVID-19 pandemisi sırasında birçok hasta eklem ve kemik sağlığıyla ilgili sorunların çözümünü ertelemiş gözüküyor ve bu durum önemli risklere yol açabilir. Araştırmalar, diz protez ameliyatını ertelemenin hastaların hareket seviyelerine ve genel sağlıklarına zarar verdiğini, ameliyat sonrası iyileşme sürecini olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Diz protezi ameliyatından en iyi şekilde yararlanmak için ameliyatın doğru zamanda ve doğru yöntemle yapılması önem taşımaktadır. Diz protezi ameliyatını ertelemek, ameliyattan elde edeceğiniz faydaları azaltabilir.
Birçok hasta diz protezi ameliyatı için erken yaşta olduğunu düşünerek ameliyatı erteleme kararı alır. Ancak, ameliyat zamanlamasında en önemli koşul yaşınız değil, diz ekleminizdeki hasarın boyutu ve yakınmalarınızdır. Yaşınız diz protezi ameliyatı için çok erken veya çok geç olduğunu göstermez.
Diz Kireçlenmesi Tedavileri Nelerdir?
Diz kireçlenmesinin tedavisinde diz protezi ameliyatı her zaman ilk seçenek değildir. Diz kireçlenmesinin derecesine ve hastanın yakınmalarına göre tedavi seçenekleri değerlendirilir. Diz ekleminde küçük bir aşınma varsa ve herhangi bir ağrı veya rahatsızlık duyulmuyorsa çeşitli takviyeler ve egzersiz programı önerilebilir.
Diz kireçlemesi tedavileri, diz eklemi kıkırdağında hasar oluşmaya başladıysa, yürürken, koşarken, dizleri bükerken ağrı yaşanıyorsa diz eklem içi enjeksiyon uygulamaları denenebilir. Ağrı kesici ilaçlar ve fizik tedavi ile birlikte kök hücre ve PRP tedavisi gibi rejeneratif tedaviler diz ağrılarınızı hafifleterek kireçlenme sürecini yavaşlatabilen güçlü alternatif tedavilerdir.
Diz kireçlenmesi tedavilerinde ameliyat dışı yöntemlerle tedavi mümkünse de, çok erken yapılan diz protezinin de riskleri olabilir ve hastalar ameliyattan beklenen faydayı göremeyebilir. Ancak, şiddetli ve ileri derece diz kireçlenmesi olduğunda ve ameliyat dışı tedavi seçenekleri diz ağrınızı hafifletmiyorsa uzun süreli çözüm sağlayan en güvenilir yöntem diz protezi ameliyatıdır.
Önceleri, diz protezi ameliyatı için en uygun zamanın 60-75 yaş arası olduğuna inanılır, protezin ömrünü uzatmak ve revizyon ameliyatından (protezde gevşeme, aşınma, yıpranma nedeniyle değiştirilmesi) kaçınmak için 45-60 yaş arasındaki daha genç hasta grubunda ameliyat kararı sıklıkla ertelenirdi. Ancak, diz protezi ameliyatını ertelemek aktif ve sağlıklı olan genç hastaların yaşam kalitesini etkilemekte, diz eklemindeki hasarın ilerlemesine ve tedavinin zorlaşmasına neden olmaktadır.
Öte yandan, giderek artan hareketsiz yaşam tarzı, sağlıksız beslenme ve obezite (şişmanlık) gibi nedenlerle eklem kireçlenmesi daha erken yaşlarda görülmeye başlanmıştır. Sportif yaralanmalar sonucu daha genç yaşlarda diz kireçlenmesi sorunu da ortaya çıkabilmekte ve daha genç hastalar da diz kireçlenmesi tedavilerinden olan diz protezine ihtiyaç duyabilmektedir.
Günümüzde ortopedi alanındaki gelişmeler ve yenilikçi modern ortopedi ve teknolojiler sayesinde; diz protezi ameliyatları çok daha hassas, güvenilir ve kesin doğrulukta yapılmakta (Robotik Cerrahi), daha dayanıklı ve uzun ömürlü protezler kullanılmakta (Yeni Nesil Diz Protezler), hastaya özgü kişiselleştirilmiş ameliyat teknikleri uygulanmaktadır (Kinematik Yöntem). Böylece, daha genç hasta grupları dahil osteoartritli her yaştan hasta diz ağrılarına teslim olmayıp, aktif bir yaşam sürdürme isteğiyle diz protezi ameliyatını güvenle tercih edebilmektedir.
Diz Protezi Ameliyatı Olmayı Düşünen Hastalara Öneriler
Diz protezi ameliyatına karar verirken ilk olarak yaşınız değil, dizinizin durumu ve yakınmalarınız göz önüne alınır. Bu nedenle, ameliyat için en uygun zaman kişiden kişiye değişir, ancak bazı önemli noktalar ameliyat kararını değerlendirmenize yardımcı olabilir:
- Dizinizle ilgili yakınmalarınız, günlük hayatınızı ve diz fonksiyonlarınızı önemli ölçüde sınırlıyorsa ameliyat önerilir.
- Diz ekleminde büyük şekil bozukluğu (deformite), kemik kaybı ve kas atrofisi oluşmadan önce eklem protez ameliyatı önerilir.
- Diz protezi ameliyatı gerekiyorsa, yaşlanana kadar beklemek gerekmez. Daha genç yaşlarda (45-60) hareketliliği ve gücünüzü korumak için ameliyat olmanın değeri daha fazladır.
- İleri yaşlarda ortaya çıkan diğer rahatsızlıklar ameliyata girmenizi engellemeden önce diz protezi düşünülmelidir.
- Ameliyatı erteledikçe, diz ekleminin daha fazla aşınması ve hasar görmesi tedaviyi daha karmaşık ve zorlu bir süreç haline getirebilir.
Diz Protezi Ameliyatını Geciktirmek Sorun Yaratır Mı?
Sağlıklı bir diz ekleminde, kıkırdak doku kemikler arasında sürtünmeyi önleyerek sorunsuz hareket etmeyi sağlar. Diz eklemindeki kıkırdak zamanla bozulduğunda eklemde aşınma ve yıpranma sonucu diz kireçlenmesi meydana gelir.
Şiddetli diz kireçlenmesinde kıkırdak doku neredeyse tamamen kaybolur, diz eklemini oluşturan kemikler ve hareketli yapılar birbirine sürtünmeye başlayarak eklemde hasara neden olur. Bu sürtünme nedeniyle, diz kireçlenmesine sahip kişiler yürümek, oturup kalkmak, merdiven çıkmak, çömelmek gibi günlük hareketler sırasında hatta dinlenme halinde bile şiddetli diz ağrıları ve rahatsızlık hisseder.
Diz protezi ameliyatı ile hasarlı eklem yüzeyi protez ile değiştirilerek yakınmaları azaltmak ve kişinin hareketliliğini geri kazanmasını sağlamak amaçlanır. Diz protezi ameliyatı sadece yıpranmış eklem yüzeyini değil diz mekaniğini de düzelterek daha dengeli ve güvenli harekete izin veren bir eklem yapısı sağlar. Diz kireçlenmesinde en etkili tedavi diz protezi ameliyatı olsa da hedeflenen en iyi sonuçlara ulaşmak için ameliyatın zamanlaması önemlidir.
Diz osteoartriti zamanla daha büyük hasarlara yol açabilen ilerleyici bir durumdur. Bu nedenle, diz protez ameliyatını geciktirmek eklem yüzeyinin sürekli olarak aşınmaya devam etmesine ve aşınmaya bağlı kemik kaybının ilerlemesine yol açar. Bu bozukluk, eklemin dengesizliğine yol açan anormal strese neden olur.
Kireçlenme ilerledikçe hastaların diz ağrısı, hareket kısıtlılığı, eklemde şişlik gibi yakınmaları da artar. Hareket etmek ağrıların artmasına neden olduğundan fiziksel aktivite seviyesi azalır, kaslar ve kemikler kullanılmadığı için zayıflar. Omurga, kalça ve ayak bileği gibi diğer eklemlerin üzerine binen yük arttığından bu eklemler de hasar görebilir. Peki diz protezi ameliyatı ertelemek sorun yaratır mı?
2020 yılına ait bir çalışmada; osteoartriti (Diz kireçlenmesi) olan veya osteoartrit riski olan 8002 hasta 8 yıl boyunca takip edilmiş ve diz protez ameliyatını uzun süre erteleyen hastaların ameliyattan istenen faydayı elde edemeyeceği gösterilmiştir. Araştırma sonucunda, ameliyat olmak için uzun süre beklemenin; hastaların fiziksel aktivitelerinde kısıtlılık, kronik hastalık, depresyon dahil diğer sağlık sorunları riskini arttıracağı ve iyileşme sürecine olumsuz etkileri olduğu belirtilmiştir.
Ayrıca araştırmacılar, uzun süre diz protezi ameliyatı ertelemek hastaların ameliyattan sonra eski diz fonksiyonlarını geri kazanamayacaklarını gösterir.
Diz protezi ameliyatı ertelemek, diz kireçlenmenin ilerlemesiyle birlikte diz eklemindeki kemikler birbirine daha çok sürtünür ve kemik kaybı artar. Sonunda ameliyata karar verilse de, zamanla oluşan kemik kaybı ve bağ hasarı, protezin dize düzgün yerleştirilmesini etkileyebilir. Bu nedenle ameliyatta gecikme, protezin ömrünü ve ameliyat başarısını olumsuz etkiler.
Diz Protezi Ameliyatını Ertelemek İçin Yaygın Nedenler
Uzun yıllardan beri yaygın olarak uygulanmasına rağmen diz protezi ameliyatlarıyla ilgili toplumda yanlış bilinen birçok bilgi vardır ve bu yanlış algılar sağlığınızı ikinci plana atmanıza ve diz protezi ameliyatını ertelemenize sebebiyet verebilmektedir.
Protezin günlük yaşantıyı kısıtlayacağı, dizini kıvırabileceği, ameliyattan sonra aylarca yürünemeyeceği, diz protezi ile spor yapılamayacağı, ameliyat sonrası çok şiddetli ağrıların olduğu ve diz protezinin yalnızca ileri yaşlarda uygun olduğu gibi inanışlar bulunmaktadır. Bunlar, diz protezi ameliyatını ertelemek ve birçok insanın ameliyattan endişe duymasına neden olur. Ancak, özellikle son 10-15 yıldır ortopedi alanında yaşanan teknik ve teknolojik gelişmeler diz protezi ameliyatının güvenilirliğini ve hastaya olan faydalarını önemli ölçüde arttırmıştır.
Günümüzde hastaya özel diz protezi ameliyatı ile yapılan diz protezi ameliyatları çok daha hassas ve kesin doğrulukta yapılmakta, ameliyat sonrası daha ağrısız ve hızlı bir iyileşme süreci sağlamaktadır. Robotik diz protezi ameliyatı ile sağlıklı kemik ve yumuşak doku korunarak diz protezi en doğru şekilde dize yerleştirilirken hastalar aynı gün yürümeye başlayabilir.
Ayrıca, yeni ameliyat tekniği (kinematik yöntem) sayesinde protez her hastanın kendi diz yapısının özelliklerine uygun olarak yerleştirilebilir. Böylece ameliyat sonrasında dizinizi adeta kendi doğal dizinizmiş gibi hisseder, günlük hareketleri daha rahat yerine getirebilirsiniz.
Günümüzde diz protez ameliyatları; robotik ameliyatı, dayanıklı protezler ve uygun cerrahi teknikler kullanılarak tecrübeli ellerde yapıldığında 20-25 yıl ağrısız ve eklem fonksiyonlarının iyileştiği bir yaşam mümkün olmaktadır. Bu sayede, diz protezi ameliyatları her yaştan hastada güvenle uygulanmakta olup genç hastalar için aktif hayata dönüş ve protez ömrü sorun olmaktan çıkmıştır.
Diz kireçlenmeniz varsa ve ameliyat dışı tedavi yöntemlerinden yanıt alamıyorsanız, diz protezi ameliyatı en güvenilir ve etkili tedavi yöntemidir. Diz protezi ameliyatı için uygun olan kesin bir yaş yoktur. Ameliyat kararında en etkili faktör diz ağrılarınızın şiddeti, yakınmalarınız, kireçlenmenin hangi evrede olduğu ve genel sağlık durumunuzdur.
Diz protezi için uzun süre beklemek fiziksel aktivitelerinizde kısıtlamalara, kronik hastalıklara, daha fazla strese yol açabilir ve ileride daha zor bir ameliyat süreci geçirmenize neden olabilir. Diz protezi ameliyatı için bir adaysanız, bu kararı ertelemenin ileride daha büyük sorunlara yol açabileceğini unutmayın.
Op. Dr. Kayhan Turan ve uzman ekibimizle iletişime geçerek diz protezi ameliyatında sizin için en doğru zamanın ne olduğuna birlikte karar verebiliriz.
