Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Belirtileri Nedir? Tedavisi Nasıldır?

Ailenizde kalça çıkığı öyküsü varsa veya bazı risk faktörlerine sahipseniz kalça çıkığı riskiniz yüksek olabilir… Kalça çıkığı (kalça displazisi) genellikle doğuştan olan ve her yıl binlerce çocuğu etkileyen kalça eklemi sorunlarından biridir. Ancak, yalnızca bebeklik ve çocukluk döneminde görülmez. Doğuştan kalça çıkığı tedavi edilmezse yetişkinlerde kalça çıkığı sorunlarına neden olur. Bununla birlikte doğuştan olan kalça çıkıkları bazı durumlarda ergenlik ve yetişkinliğe kadar fark edilmeyebilir.

Çocukluktan gelen kalça çıkığı sorununuz varsa ve tedavi edilmediyse, zamanla kalça kireçlenmesi, gelişebileceği gibi labrum, kapsül gibi çevre dokularda hasar gibi ciddi sorunlar yaşayabilirsiniz. Bu nedenle belirtileri takip etmek ve nasıl bir yol izleyeceğinizi bilmek atacağınız ilk önemli adımdır. Yetişkinlerde kalça çıkığı belirtileri nelerdir, kalça çıkığı nasıl anlaşılır, tedavisi nasıl yapılır ve daha fazlası hakkında bilgileri yazımızın devamında bulabilirsiniz.

İçindekiler:

• Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Nedir?
• Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Belirtileri Nelerdir?
• Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Neden Olur?
• Kalça Çıkığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
• Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Nasıl Anlaşılır?
• Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?
• Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Ameliyatı
• Kalça Çıkığı Tedavisinde Kalça Protezi Ameliyatı
• Kalça Çıkığı İçin Cerrahi Olmayan Tedaviler
• Kalça Çıkığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Nedir?

Kalça eklemi vücut ağırlığımızın büyük kısmını taşımaktadır. Ayrıca çömelmek, koşmak ve oturmak gibi birçok hareketi yapmamızda rol oynayan bir eklemdir. Tıpkı bir topun yuvaya yerleşimine benzeyen anatomik yapısı nedeni kalça eklemi ‘’top-yuva eklemi’’ olarak bilinmektedir.

Kalça eklemi; uyluk kemiği (femur) ve leğen kemiğinin (pelvis) birleşimiyle meydana gelmektedir. Uyluk kemiğinin baş kısmı, leğen kemiğinde asetebulum denilen yuva bölgesine yerleşerek kalça eklemini oluşturmakta ve eklemin dönerek hareket etmesini sağlamaktadır. Top-yuva uyumuna benzeyen bu eklemin hem güçlü hem de esnek yapısı sayesinde birçok bacak hareketini rahatlıkla gerçekleştiririz.

Kalça eklemindeki bu uyumun bozulması, özellikle asetabular yuva bölgesinin iyi gelişmeyip sığ kaldığı durumlarda, femur başının buraya tam olarak ve sıkıca oturamaması sonucu kalça çıkığı olarak bilinen durum meydana gelmektedir (Resim 1.).

Doğuştan veya erken bebeklik dönemindeki kalça ekleminin gelişimsel yetersizliği sonucunda uyluk kemiğinin baş kısmı leğen kemiğindeki yuvaya tam oturmamakta hatta bazen eklemin dış kenarında tam çıkık pozisyonda durmaktadır. Gelişimsel kalça çıkığı tek taraflı veya iki taraflı olabilmektedir. Kalça çıkığı yetişkinlerde, genellikle yaralanma ve travmalar sonrasında birden ortaya çıkabilmektedir. Ancak en sık görülen durum doğuştan olan gelişimsel kalça çıkığının çocukken ihmal edilmesi veya yeterince tedavi edilememesi nedeniyle yetişkinlik döneminde de kalça çıkığı sorunlarına yol açmasıdır.

Yetişkinlerde kalça çıkığı varlığında ise, kalça eklem başının yuva ile ilişkisinin bozukluğunun sürmesi sonucunda yürüyüş bozukluğu ve topallamanın yanı sıra zamanla eklem kıkırdağında aşınma ve ilerleyen dönemlerde de kireçlenme gelişmesine bağlı olarak ağrı, hareket ve yürüyüş zorluğuna neden olmaktadır.

Kalça çıkığı olan yetişkinlerde; o taraf bacaktaki kısalık ve kalça çevresi kasların zayıflığına bağlı aksak yürüyüş orta çıkar. Bu durum sağlıklı olan bacağa daha fazla yük bineceği için diz eklemi de ağrı sorunlarına neden olmaktadır. 

Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Belirtileri Nelerdir?

Kalça ağrısı ve topallama yetişkinlerde kalça çıkığı belirtileri arasında en yaygın görülen belirtilerdir (Resim 2.). Bu ağrı genellikle kasık bölgesinde veya kalçanın yan tarafında hissedilmektedir. Hareketle birlikte ağrı artmakta ve dinlenme ile azalmaktadır. Kalça çıkığı belirtilerihafiften şiddetliye kadar değişebilmektedir.

Yetişkinlerde kalça çıkığı belirtileri şunları içerir:

• Bacaklarda, kalçada ve kasık bölgesinde ağrı,
• Kalçanın hareket açıklığının azalması sonucu hareket kısıtlılığı,
• Kalça çıkığı olan bacak tarafının daha kısa olması,
• Bir kalça eklemi etkilendiğinde topallama veya her iki kalça eklemi de etkilenmişse dengesiz, yalpalayarak yürüme.

Bu belirtilere sahipseniz tedavi için geç kalmadan bu alanda uzman bir ortopedi doktoruna danışmayı ihmal etmeyiniz. Tedavide geç kalınması zamanla artan sorunlara ve tedavinin zorlaşmasına neden olabilmektedir.

Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Neden Olur?

Yetişkinlerde görülen kalça çıkığı genellikle doğuştan veya erken bebeklik dönemin meydana gelmektedir. Burada genetik faktörlerin de rol oynadığı düşünülmektedir. Bebeklikte kalça gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için, bacakların yanyana bitişik tutulmaması gerekmektedir. Bu nedenle bebeklere kundak yapılmaması ve kalın arabezi kullanılması önerilmektedir.

Trafik kazası, iş kazası ve yüksekten düşme gibi yaralanmalar sonucunda da travmatik kalça çıkığı meydana gelebilir. Şiddetli kalça ve kasık ağrısına neden olan kuvvetli darbe alınan durumlarda veya kazalarda, kalça çıkığı olup olmadığını belirlemek için hastanın mutlaka ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Yetişkinlerde kalça çıkığı doğru tedavi edilmediğinde uzun vadede ağrı ve hareket kısıtlılığı sorunlarına yol açmaktadır.

Yetişkinlerde çeşitli nedenler ile yapılan kalça protezi ameliyatından sonrasında protezin yerinden çıkmasına bağlı olarak farklı bir kalça çıkığı durumu görülebilmektedir. Kalça protezinin baş kısmının yuvadan çıkması sonucu kalça protezi çıkması meydana gelir. Kalçada şiddetli ağrı, protez olan bacakta kısalık, yürüyememe gibi belirtiler görülmektedir.

Kalça Çıkığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Gelişimsel kalça çıkığı; kız bebeklerde, annenin ilk çocuğunda veya ters pozisyonda doğum gibi durumlarda daha fazla görülmektedir. Ailede kalça çıkığı öyküsü olanların kişilerin çocukları da daha büyük risk altındadır. Ayrıca, bebeklerde sıkıca kundaklama yapmak da kalça çıkığı riskini artıran faktörlerden biridir. Bu nedenle, bebeklere sıkı kundak uygulaması günümüzde bırakılmış olup, yapılmaması önerilmektedir.

Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Nasıl Anlaşılır?

Kalça ağrısı ve topallama kalça çıkığının en sık görülen belirtileridir. Ancak, bu semptomlar diğer kalça rahatsızlıklarından da kaynaklanabilmektedir. Bu nedenle, yetişkinlerde kalça çıkığı nasıl anlaşılır konusu önem taşımaktadır.

Yetişkinlerde kalça çıkığının anlaşılması içinkişinin  öncelikle ortopedi doktoru tarafından muayene edilmesi, belirtilerin değerlendirilmesi ve röntgen sonuçlarının incelenmesi gerekmektedir.

Fizik muayene sırasında doktorunuz bacak uzunluk farkı ve kalça ekleminin hareketleri, yürüyüş şeklinizi değerlendirecektir. Kalça çıkığının kesin teşhisi kalça röntgeni, kalça manyetik rezonanas görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi radyolojik tetkikler ile yapılmaktadır (resim 3). Yetişkinlerde kalça çıkığının anlaşılması ve vakit kaybetmeden tedavinin uygulanması, labrum yırtığı ve kireçlenme gibi ciddi sorunların önlenmesi için son derece önemlidir.

Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Nasıl Tedavi Edilir?

Kalça çıkığı tedavisi yetişkinlerde hastanın yaşına, yakınmaların şiddetine, kemik sağlığına ve kalça eklemindeki aşınmaya bağlıdır.

Kalça çıkığı saptanan bebeklerde, özellikle ilk 6 ayda kalça ortez kullanımı gibi cerrahi dışı tedaviler oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Gelişimsel kalça çıkığı olan bebeklerde erken dönemde yapılan tedaviler ile ileride ortaya çıkabilecek problemlerin engellenmesi için önemlidir.

Gelişimsel kalça çıkığı olan yetişkinlerde ise fizik tedavi, ağrı kesici ilaçlar, eklem içi enjeksiyonlar gibi yöntemler ağrıyı hafifletmek için uygulanmaktadır. Ancak, bu yöntemler genellikle kalıcı çözüm sağlamamaktadır.

Yetişkinlerde Kalça Çıkığı Ameliyatı

Kalçaya daha iyi destek sağlamak ve eklemi yeniden hizalamak için yetişkinlerde çoğu zaman cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır. Yetişkinlerde kalça çıkığı ameliyatı farklı yöntemlerle yapılmaktadır. Doktorunuz, kalçanızdaki eklem hasarının şiddetine, yaşınıza ve eklemdeki kireçlenme durumuna göre ameliyatın türüne karar verecektir.

Ağrıyı uzun süre görmezden gelmek ve tedaviyi ertelemek kalça ekleminize daha fazla zarar verecektir. Bu da, yetişkinlerde kalça çıkığı ameliyatının başarı oranını azaltabilmektedir.

Kalça çıkığı eklem yuvasını çember gibi saran labrum denilen yumuşak dokuda yırtılmaya yol açabilmektedir. Bu gibi durumlarda labrum yırtığı kapalı ameliyat yöntemi olan artroskopik cerrahi ile onarılabilmektedir. Kalça artroskopisi hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayın.

Periasetabular osteotomi, yetişkinlerde kalça ameliyatı türleri arasında yaygın uygulanan yöntemlerden biridir. Bu yöntemde, kalça çevresindeki kemikler kesilip, doğru açılarda biraya getirilip eklemin yeniden doru açı ile konumlandırılması yapılmaktadır (Resim 4).

Kalça çıkığı nedeniyle zamanla kalça eklemindeki aşınmaya bağlı olarak kireçlenme meydana gelebilmektedir. Eklem yüzeylerinin tamamen bozulduğu kireçlenmenin ileri dönemlerinde ise tek çözüm kalça protezi ameliyatıdır.  

Kalça Çıkığı Tedavisinde Kalça Protezi Ameliyatı

Kalça çıkığı için yapılan kalça protezi ameliyatı, diğer kalça problemleri için uygulanan protez ameliyatlarından daha karmaşıktır. Kalça çıkığı nedeniyle uyluk kemiğinin baş kısmı normal şeklini ve yapısını kaybetmiş olabilir, kalçada yuvayı oluşturacak yeterli kemik doku bulunmayabilir, ayrıca belirgin bacak uzunluk farkı olması da cerrahi tekniği zorlaştırabilir. Bazı durumlarda kalçaya yeterli desteği sağlamak için özel protezler gerekebilmektedir.
Çocukluk çağında geçirilmiş kalça ameliyatları da yetişkinlikte kalça protezinin planlanması ve gerçekleştirilmesinde zorluklara neden olabilir. Yine de günümüzde kalça çıkığı zemininde gelişen kireçlenme durumlarında yaygın uygulanan kalça protezi ameliyatları güvenli bir tedavi yöntemi olarak kabul görmektedir (Resim 5).

Kalça Çıkığı İçin Cerrahi Olmayan Tedaviler

Yetişkinlerde kalça çıkığı ameliyatı dışında uygulanan tedavilerin kalça çıkığına kalıcı bir çözüm sağlamadığını söyleyebiliriz. Ancak bu yöntemler ile kalça ağrısısını hafifletmek, kalça eklem hareketlerinin kısıtlanmasını kısmen engellemek mümkündür. Kalça çıkığının neden olduğu ağrıyı hafifletmek ve böylece hareket seviyesini artırmak için uygulanabilecek bazı yöntemler şunlardır;

• Yaşam tarzınızda değişiklikler yaparak ağrıya neden olacak hareket ve aktivitelerden kaçınabilirsiniz.
• Yürürken baston ya da destek kullanmak veya kilo vermek kalça ekleminiz üzerindeki baskıyı azaltmanın en iyi yoludur.
• Fizik tedavi, kalça çevresindeki kasları güçlendirmekte ve eklem hareketkiliğini arttırarak daha rahat yürümenizi sağlayacaktır.
• Kalça çıkığı için cerrahi olmayan tedavilerden biri de enjeksiyon uygulamalarıdır. Kalça eklemine yapılan enjeksiyonlar genellikle ağrıyı hafifletmekte, ve özellikle ameliyattan kaçınan hastalar için kullanılmaktadır.

Trombositten zengin plazma (TZP, PRP), kök hücre veya kortizon enjeksiyonu gibi tedaviler kireçlenme nedeniyle meydana gelen ağrılar için faydalı olabilmektedir. Kişiye ameliyat için biraz daha zaman kazandırabilir.

Ancak, kalça çıkığına bağlı eklem kireçlenmesi olan kişilerin bu tedavi yöntemleriyle kesin çözüm bulma olasılığı yoktur. Çünkü bu enjeksiyonlar, top ve yuva şeklindeki kalça ekleminin fonksiyonlarını güçlendirmeye yetmemektedir. Yetişkinlerde kalça çıkığı için uygulanan enjeksiyon tedavileri ile ilgili günümüzde hala çalışmalar devam etmektedir.

Kalça Çıkığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kalça ağrısı genellikle yaşlanmayla ilişkilendirilse de yetişkinlerde kalça çıkığı belirtilerinden biri olabilir. Bazen yaşadığınız kalça ağrısını görmezden gelebilirsiniz. Ancak ağrı hissi genellikle vücudumuzda yolunda gitmeyen ve düzeltilmesi gereken bir şeyler olduğunun işaretidir.

Kalça çıkığı tedavi edilmezse eklemdeki hasar zamanla kötüleşebilmektedir. Sonuç olarak kalça protezi ameliyatı gerekli hale gelebilir. Egzersizler ve ilaçlar ağrıyı geçici olarak gidermeye yardımcı olmaktadır. Ancak, çoğunlukla gereken tedavi kalça protezi ameliyatı ile kalça ekleminin yeniden yapılandırılmasıdır.

Ayrıca, doğuştan olan gelişimsel kalça çıkıklarının ihmal edilmesi ve zamanında tedavi edilmemesi de erken yaşlarda kalça ekleminde kireçlenmeye ve şiddetli kalça ağrılarına neden olabilmektedir.

Eğer siz de kalça çıkığı belirtileri yaşıyorsanız sorun daha da artmadan tedaviye başlamak için vakit kaybetmemenizi öneririz. Doğru tedavinin doğru zamanda uygulanması yakınmalarınızın şiddetlenmesini ve ilerleyen zamanlarda daha ciddi kalça problemleri yaşamanızı önleyebilmektedir. Kalça sağlığınızla ilgili problemlerde uzman görüşü almak için yakın zamanda çektirdiğiniz röntgen veya MR görüntülerini bize gönderebilir, sorularınızı yorumlarda paylaşabilirsiniz.